Problematyka udostępniania i ochrony informacji na temat funkcjonariuszy służb : glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 września 2019 r., I OSK 2687/17

Orzecznictwo Sądów Polskich 2021, nr 9, s. 148-161.

Oceniając aprobująco omawiany wyrok w glosie przedstawiono rozważania na temat prawa do informacji publicznej (art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) oraz prawnie możliwego jego ograniczenia. W prawie polskim nie istnieje prymat zasady dostępu do informacji publicznej nad wartościami wskazanymi w art. 61 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, takimi jak ochrona porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa. Dlatego uzasadniony jest pogląd, że dostęp do informacji publicznej nie ma charakteru absolutnego i może podlegać ograniczeniom, przy czym każdorazowo musi dojść do ważenia z jednej strony zasady dostępu do informacji publicznej, z drugiej zaś – wartości wymienionych w art. 61 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższą problematykę zilustrowano sytuacją prawną funkcjonariuszy służb, w kontekście prawa do informacji o kadrach administracji publicznej i osób pełniących funkcje publiczne.

The commentary, while approving the judgment, presents considerations on the right to public information (Article 61 of the Polish Constitution) and its legally permissible limitation. In Polish law, there is no primacy of the principle of access to public information over the values indicated in Article 61(3) of the Constitution, such as protection of public order, security or important economic interest of the state. Therefore, it is justified to believe that access to public information is not absolute and may be subject to limitations and that each time the principle of access to public information must be weighed against the values listed in Article 61(3) of the Constitution. The above-mentioned issues are illustrated by the legal situation of secret-service officers in the context of the right to information about public administration personnel and persons discharging public functions.

Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 8 listopada 2012 r., III APo 7/12

LEX/el. 2013

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, w kontekście sprawy bezpośrednio dotyczącej wykonywania obowiązków ustawowych członka korpusu służby cywilnej, odniósł się do zarządzenia nr 70 Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 października 2011 r. w sprawie wytycznych w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej oraz w sprawie etyki korpusu służby cywilnej (M.P. Nr 93, poz. 953). Wyrok z dnia 8 listopada 2012 r. jest zatem jednym z pierwszych, który podnosi kwestię zasad służby cywilnej i zasad etyki korpusu służby cywilnej w świetle nowego aktu, regulującego tę materię. Zagadnienie to, w szczególności w aspekcie dyskusyjnego charakteru prawnego aktu ustawiającego te zasady, jak również możliwości wyciągania konsekwencji w przypadku uchybień w jego stosowaniu, jest niezmiernie ważne, wymagające moim zdaniem odpowiednich badań. Z tego względu właśnie uważam za zasadne dokonanie analizy sentencji i uzasadnienia prawnego tego wyroku, bowiem być może będzie ono stanowiło wyznacznik kierunku działań judykatury w sprawach – merytorycznie – podobnych. W komentowanym wyroku Sąd Apelacyjny w wyniku rozpoznana sprawy z odwołań Rzecznika Dyscyplinarnego UKS, Szefa Służby Cywilnej oraz interwenienta ubocznego Dyrektora UKS od orzeczenia Wyższej Komisji Dyscyplinarnej Służby Cywilnej zmienił częściowo zaskarżone orzeczenie Wyższej Komisji Dyscyplinarnej Służby Cywilnej, jak również zmienił częściowo orzeczenie Komisji Dyscyplinarnej UKS w ten sposób, że za zarzucane obwinionemu czyny wymierzył karę upomnienia.

Glosa do postanowienia WSA w Warszawie z dnia 8 maja 2012 r., VII SA/Wa 639/12

LEX/el. 2012

Teza 1: Zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy o statusie pracowników publicznych w Europie jednoznacznie wskazują, że elementem konstruktywnym prawidłowego naboru do służby publicznej jest skuteczny nadzór administracyjny nad tym postępowaniem oraz jego kontrola sądowoadministracyjna.

Teza 2: Postępowanie kwalifikacyjne prowadzone jest przez podmiot niebędący w systemie służby cywilnej, od którego rozstrzygnięć nie przewidziano odwołań.

Teza 3: W związku z art. 9 ust. 2 ustawy z 2008 r. o służbie cywilnej, w którym mowa o właściwości sądów pracy w sprawach roszczeń ze stosunku pracy członka korpusu służby cywilnej oraz wobec braku szczegółowej regulacji odnośnie do ostatecznej decyzji Prezesa Rady Ministrów dotyczącej przeniesienia urzędnika, właściwy do rozpoznania ewentualnych sporów w tym zakresie będzie sąd pracy, a nie sąd administracyjny.

Glosa do wyroku TK z dnia 9 marca 2011 r., P 15/10

LEX/el. 2012

Teza 1: W aktualnym stanie prawnym postępowanie kwalifikacyjne jest prowadzone przez osobę prawną, a nie organ administracji publicznej co powoduje, iż nie ma ono charakteru postępowania administracyjnego, a zatem nie można stosować przewidzianych procedurą administracyjną trybów odwołań czy zaskarżeń.

Teza 2: Przeprowadzenie specjalistycznego postępowania kwalifikacyjnego, weryfikującego wiedzę merytoryczną i umiejętności praktyczne, jest elementem wspierającym podnoszenie kwalifikacji członków korpusu służby cywilnej. Tym bardziej, że uzyskanie statusu urzędnika służby cywilnej zostało ustawowo powiązane ze specjalnymi korzyściami, czego najlepszym przykładem może być dodatek finansowy z tytułu posiadanego stopnia służbowego czy dodatkowy urlop wypoczynkowy.

Teza 3: Po zakończeniu [postępowania kwalifikacyjnego] Szef Służby Cywilnej dokonuje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej mianowań, jednak czynność ta ma charakter wtórny do wyniku postępowania kwalifikacyjnego. Organ ten nie ma w tym zakresie żadnego luzu decyzyjnego - jeżeli pracownik służby cywilnej ukończył postępowanie kwalifikacyjne z wynikiem pozytywnym i z miejscem mieszczącym się w limicie mianowań na dany rok - Szef Służby Cywilnej ma obowiązek przekształcić podstawę jego stosunku pracy z umowy o pracę na mianowanie.

Glosa do wyroku TK z dnia 28 kwietnia 1999 r., K 3/99

LEX/el. 2010

Teza 1: Treść art. 153 Konstytucji RP pozwala na przyjęcie stanowiska, że cały aparat urzędniczy, wykonujący zadania na rzecz administracji publicznej, w jej części podlegającej Radzie Ministrów, powinien być objęty ustawą o służbie cywilnej i jako taki wchodzić w jej skład.

Teza 2: Przyglądając się bliżej wykreowanej przez art. 153 Konstytucji RP definicji "urzędu administracji rządowej", zgodnie z którą do zakwalifikowania urzędu do tego katalogu konieczne jest posiadanie atrybutu wykonywania zadań mających charakter administracji publicznej oraz umiejscowienie w tym segmencie aparatu państwowego, na czele którego stoi Rada Ministrów, należy zauważyć, że zakres znaczeniowy tej definicji jest bardzo szeroki i pojemny. Samo pojęcie administracji rządowej jest pojęciem zbiorczym, którego nie można utożsamiać z organami administracji rządowej. Swoim zakresem pojęciowym obejmuje zarówno organy administracji, jej urzędy rozumiane jako jednostki pomocnicze, jak również inne jednostki organizacyjne.

Teza 3: Konstytucyjne ustanowienie korpusu służby cywilnej w "urzędach administracji rządowej" i wskazanie jego podległości Prezesowi Rady Ministrów jako zwierzchnikowi wyklucza ustawowe rozciągnięcie tego korpusu na segmenty państwa nienależące do administracji rządowej. Byłoby to niedopuszczalną modyfikacją ustroju konstytucyjnego, chyba że odstąpienie takie miałoby mocne oparcie w innych normach konstytucyjnych. W związku z tym aktualny art. 153 Konstytucji RP nie umożliwia objęcia korpusem służby cywilnej kadr urzędniczych samorządu terytorialnego.