Prawne źródła etosu urzędniczego
Stulecie polskiej administracji : doświadczenia i perspektywy / redaktor naukowy Wojciech Federczyk. Warszawa: Krajowa Szkoła Administracji Publicznej, copyright 2018, s. 723-737.
W artykule podjęto problematykę etosu urzędniczego jako obszaru kształtowanego przez prawo. Rozważania zostały przeprowadzone w ujęciu dynamicznym, dzięki przyjęciu perspektywy historycznych przekształceń przepisów kształtujących status prawny polskiej służby cywilnej od okresu międzywojennego do dnia dzisiejszego. Zdaniem autora ewolucja postrzegania korpusu urzędniczego zarówno przez samych urzędników, jak i społeczeństwo (jego etos) wynika z prawnie zagwarantowanych atrybutów tego korpusu w pragmatykach urzędniczych. Katalog praw oraz ograniczeń funkcjonariuszy publicznych stanowi o wyjątkowości tego zawodu. Jednocześnie na zakres tego katalogu bezpośredni wpływ ma przynależność pragmatyk urzędniczych do danej gałęzi prawa. inny był bowiem katalog tych praw i obowiązków w okresie przynależności do gałęzi prawa administracyjnego (ustawy pragmatyczne z 1922 roku, ustawa z 1996 roku), a inny w okresie dominacji prawa pracy (przepisy okresu PRL, ustawy z 1998, 2006, 2008). Zupełnie inna aksjologia każdej z tych gałęzi wprost przekładała się na status urzędnika. Aksjologia prawa administracyjnego, w tym zasada nierównorzędności stron stosunku służbowego (państwo-urzędnik), implikuje większy zakres ograniczeń funkcjonariusza publicznego np. w obszarze praw politycznych, pracowniczych czy gospodarczych. Aksjologia prawa pracy natomiast w znacznej mierze uniemożliwia ustawodawcy formułowanie ponadstandardowych ograniczeń zgodnie z zasadą równego traktowania pracowników i niedyskryminacji. Tym samym dyskusja o przekształceniach pragmatyk urzędniczych wpisuje się w tę szeroką na temat ścierania się prawa administracyjnego i prawa pracy, którą skonkludowano w artykule tezą o kryzysie tożsamości polskiego prawa urzędniczego.
The subject of the article is the issue of the civil service ethos as an area shaped by law. The considerations were carried out in a dynamic approach, thanks to the adoption of a perspective of historical transformations of the regulations shaping the legal status of the Polish civil service from the interwar period to the present day. According to the author, the evolution of the perception of the official corps by both officials and society (its ethos) results from the legally guaranteed attributes of this corps in legal acts. The catalog of both the rights and limitations of public officials determines the uniqueness of this profession. At the same time, the scope of this catalog is directly influenced by the affiliation of the clerical pragmatist to a given branch of law. The catalog of these rights and obligations was different when it belonged to branches of administrative law (pragmatic Acts of 1922, the Act of 1996) and different during the domination of labor law (provisions of the PRL period, acts from 1998, 2006, 2008). The completely different axiology of each of these branches directly translated into the status of an official. The axiology of administrative law, including the principle of non-parity of the parties to the official relationship (state-official), implies a greater scope of restrictions of a public official, e.g. in the area of political, labor or economic rights. The axiology of labor law, on the other hand, largely prevents the legislator from formulating above-standard restrictions, in accordance with the principle of equal treatment of employees and non-discrimination. Thus, the discussion about the transformation of the official pragmatist is a part of a broad discussion on the clash of administrative law and labor law, which was concluded in the article with the thesis about the crisis of identity of the Polish law of the civil service.
