Prawo do dobrego samorządu (w części dotyczącej korpusu urzędniczego) jako komponent prawa do dobrej administracji
Prawo do dobrego samorządu : perspektywa obywatela i mieszkańca / redakcja naukowa Mirosław Stec, Katarzyna Małysa-Sulińska. Warszawa : Wolters Kluwer, 2021, s. 147-166.
Przyjmując perspektywę państwa, można zrozumieć twierdzenie J.S. Langroda, że „istnieje więc i istnieć może zawsze tylko państwowa administracja publiczna (...) żadna bowiem metoda administrowania, a więc także metoda decentralistyczna, nie deetatyzuje administracji państwowej”. Nie jest to postulat organizacyjnej centralizacji administracji państwowej, lecz refleksja, że przekazanie obowiązku realizacji zadań publicznych organom innym niż rządowe nie zwalnia państwa z odpowiedzialności za te zadania. W przypadku samorządu, jak zauważa J. Zimmermann, jego rolą jest przede wszystkim funkcja społeczna, „która dosłownie polega na oddaniu administracji publicznej w ręce grup społecznych, przez co najlepiej są realizowane (...) zasady subsydiarności i decentralizacji”. Jednocześnie „skoro wykonuje administrację państwową na zasadzie decentralizacji, to bardzo silne są jego powiązania z państwem”. Wykonując administrację publiczną i zadania publiczne, organy samorządu terytorialnego są zobowiązane realizować roszczenie obywateli wobec władzy publicznej w przedmiocie zdeterminowanego przez prawo krajowe i międzynarodowe standardu administrowania. Aby zadania publiczne samorządu były wykonywane w sposób zgodny z międzynarodowymi wytycznymi definiującymi dobrą administrację, w jego organach i instytucjach musi istnieć prawidłowo normatywnie skonstruowany korpus urzędniczy.
Źródłem normatywnych wytycznych określających preferowany sposób budowy statusu prawnego tego korpusu urzędniczego jest prawo unijne (art. 41 KPP dookreślony w Europejskim Kodeksie Dobrej Administracji), a w systemie Konwencji Europejskiej Rekomendacje Komitetu Ministrów Rady Europy – Prawo do dobrej administracji, Rekomendacje dotyczące statusu pracowników publicznych i Rekomendacje w sprawie kodeksów postępowania pracowników publicznych. Na poziomie polskiego prawa ustrojowego, w świetle dominujących poglądów doktryny, art. 153 Konstytucji RP, w którym mowa jest o atrybutach służby cywilnej, nie odnosi się do samorządowego korpusu urzędniczego. Niemniej w postanowieniach ustawy zasadniczej można znaleźć przepisy, które pośrednio wpływają na ten status, czego doskonałym przykładem jest art. 60 Konstytucji RP, gdzie mowa jest o równym dostępie obywateli polskich do służby publicznej, w tym niewątpliwie do korpusu urzędniczego samorządu terytorialnego. Źródłem wytycznych o charakterze doktrynalnym są podstawowe atrybuty prawa administracyjnego, w szczególności cechy tej gałęzi prawa jako prawa publicznego, jego aksjologia i zasady ogólne, w tym przede wszystkim zasada dobrej administracji. Warunkiem ich faktycznego zastosowania jest powrót ustawodawcy do rozwiązań publicznoprawnych, wzorowanych na prawodawstwie międzywojennym.
Wpisując ustawę o służbie samorządowej w gałąź prawa administracyjnego, ustawodawca musiałby przeszczepić aksjologię prawa administracyjnego na grunt stosunków służbowych urzędnika. Efektem tego byłaby konieczność stworzenia takiej pragmatyki, która stanowiąc część prawa administracyjnego, charakteryzowałaby się szczególnymi cechami tej gałęzi prawa. Implikowanie wartości uniwersalnych, wewnętrznych i chronionych przez prawo administracyjne, czyli akademickiego katalogu aksjologii prawa administracyjnego dałoby podstawę określenia szczególnej sytuacji prawnej urzędnika samorządowego, z dominującym w relacji z nim interesem państwa. Byłaby to także doskonała forma realizacji prawa do dobrej administracji w prawie do dobrego samorządu.
