Prawo do ochrony dobrego imienia i Europejska konwencja praw człowieka

Themis Polska Nova 2024, nr 1, s. 55-70.

Fałszywe wiadomości (fake news) oraz dezinformacja a Europejska Konwencja Praw Człowieka

Przegląd Prawa Publicznego 2023, nr 11, s. 90-107.

Jeśli w czasie opublikowania materiału dziennikarz mógł- postępując zgodnie z zasadami etyki zawodowej i w dobrej wierze - na podstawie źródeł, rozmów oraz informacji dojść do przekonania, że ujawniane fakty były prawdziwe, jest to zasadnicza okoliczność rozstrzygająca o prawnej ocenie jego pracy. Gdy później, np. po odkryciu nowych faktów albo odnalezieniu nieznanych materiałów, okaże się, że było inaczej, dziennikarz nie może ponieść negatywnych konsekwencji tylko dlatego, iż treść wcześniejszego materiału nie odpowiadała prawdzie. Dziennikarz może się pomylić, nie wolno mu natomiast kłamać.

The phenomenon of fake news, i.e. intentional expressions that do not correspond to the truth, gives rise to proposals for actions to eliminate such messages. The question arises, however, as to whether the proposals put forward are compatible with existing standards of freedom of expression, treating freedom of speech as essential to a democratic society and setting high requirements for any interference in speech on issues of public importance. The article presents the legal standards developed by the European Court of Human Rights in relation to two key forms of expression: factual statements and value judgments. Those standards are then confronted with anti-disinformation policies. The proposed changes were in conflict with the standards of the Strasbourg Court, leading to the replacement of the free market of ideas paradigm with a „caring guardian” paradigm, where the relevant public institutions would determine what message an individual should not receive.

Konstytucja krajowa (prawo krajowe) jako przeszkoda w wykonaniu i uwzględnieniu orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka : uwagi o wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 6/21

Europejski Przegląd Sądowy 2022, nr 8, s. 4-13.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24.11.2021 r., K 6/21, który stwierdzał istnienie dwóch zakresowych niezgodności art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z polską Konstytucją, został „sprowokowany” przez wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 4907/18, Xero-Flor sp. z o.o. przeciwko Polsce. Strasburski trybunał ustalił, że polski TK, do którego trafiła skarga konstytucyjna spółki Xero-Flor, był w postępowaniu sądem rozstrzygającym o uprawnieniu o cywilnym charakterze. Czyniło to ETPC właściwym do zbadania, czy TK był sądem „ustanowionym na mocy prawa”. Wynikiem tego badania, dokonanego przy użyciu tzw. testu Ástráðsson, było uznanie przez ETPC, że obecność w orzekającym składzie TK jednego z sędziów prowadziła do naruszenia art. 6 ust. 1 EKPC. W wyroku ETPC można z jednej strony dostrzec słabości będące następstwem niespójnej i dalekiej od czytelności linii orzeczniczej ETPC. Z drugiej strony można zadać pytanie, czy w innych państwach dochodzi, a jeśli tak, to w jaki sposób, do kontroli postanowień EKPC lub orzeczeń ETPC w perspektywie krajowej konstytucji (prawa). Artykuł nie jest glosą do wyroku TK, ale zmierza do ustalenia, czy krajowe konstytucje (i prawo krajowe) są przywoływane w innych państwach-stronach EKPC jako przeszkoda w wykonaniu wyroków ETPC (oraz zobowiązań z EKPC). Analizie poddano przypadki Federacji Rosyjskiej, Francji i Zjednoczonego Królestwa. Art. 6 EKPC został uznany za znajdujący zastosowanie, gdy postępowania przed sądami konstytucyjnymi dotyczą indywidualnych spraw lub indywidualnych aktów prawnych, zwłaszcza jeżeli sąd konstytucyjny jest uprawniony do uchylenia w takim postępowaniu indywidualnego orzeczenia sądu. Analogicznie stanie się w przypadku pewnych postępowań, w których strony sporu dążą do unieważnienia aktu normatywnego wpływającego na ich prawa podmiotowe, jeżeli właściwy organ (sąd konstytucyjny) ma obowiązek ustalenia, czy prawa podmiotowe wnioskodawców zostały naruszone oraz jeżeli organ ten jest uprawniony do podjęcia skutecznych środków naprawczych odnoszących się do indywidualnej sytuacji wnioskodawcy. Art. 6 EKPC znajdzie zastosowanie w pewnych przypadkach do postępowania przed sądem konstytucyjnym, jeśli są one następstwem wniosku o udzielenie odpowiedzi (wydanie orzeczenia) na pytanie prawne sądu powszechnego. Istnieje wreszcie możliwość postawienia zarzutu przewlekłości postępowania, gdy sąd cywilny jest zobowiązany czekać na decyzję sądu konstytucyjnego, która jest bezpośrednio decydująca dla prawa cywilnego skarżącego. Tu jednak użycie art. 6 EKPC do sądu konstytucyjnego ma charakter rykoszetowy.

The judgment of the Polish Constitutional Tribunal rendered in case K 6/21 found two contradictions occurring between the provisions of the Polish Constitution and Article 6 of the European Convention on Human Rights as interpreted by the European Court of Human Rights. The Constitutional Tribunal was of the view that the Polish Constitution precludes the Strasbourg Court from considering the Constitutional Tribunal as a court determining civil rights, and more broadly as a court as such, because the Constitution distinguishes the legal regimes applicable to courts (sądy) and tribunals (trybunały). As a result, the ECtHR would be prevented from verifying if the Constitution Tribunal was established by law. The paper does not focus on analysing the judgment itself but rather aims at finding if national constitutions (and national laws) are invoked by other states-parties to the ECHR as an impediment to implementing ECtHR judgments (and discharging obligations under the ECHR). The cases of France, the Russian Federation, and the United Kingdom are examined.

Umiędzynarodowienie badań prawniczych w programach badawczych NCN

Państwo i Prawo 2020, nr 7, s. 67-78.

Although legal research is very often focused on the doctrinal analysis of a particular national legal system, research programmes offered by the National Research Council also include an international component. First, at the assessment of each applicant’s scientific achievements, the experts’ panel takes note of whether and to what extent the applicant is internationally recognised (international publications). Second, attention is given to the fact of how the research proposal refers to the state-of-the-art and how it can advance legal sciences internationally. Third, all research proposals are evaluated by international scholars at both stages of the assessment process. Besides a range of research programmes offered to scholars based in Poland, Polish legal scholars also may submit their proposals in the growing number of bilateral research programmes (contracted by Poland and a partner state). Disappointingly, however, the number of projects on the law (or involving a legal dimension) accepted for funding in this kind of programmes is very low. Legal research proposals are narrowly oriented and lack interdisciplinary ambitions.

Sprawozdanie z debaty w redakcji "Europejskiego Przeglądu Sądowego" pt. pt. "Skutki wyroków Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Najwyższego dotyczących Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego i Krajowej Rady Sądownictwa" (Warszawa, 17 XII 2019)

Europejski Przegląd Sądowy 2020, nr 1, s. 4-32.

Współautorstwo: Biernat, Stanisław; Grzelak, Agnieszka; Kastelik-Smaza, Agnieszka; Kmieciak, Zbigniew; Kornobis-Romanowska, Dagmara; Pilich, Mateusz; Sakowicz, Andrzej; Szwarc, Monika; Wrzesińska-Nowacka, Aleksandra; Zieliński, Maciej; Ziółkowski, Michał

Naruszenie przepisów krajowych w procesie powołania sędziów może prowadzić do sprzeczności z art. 6 ust. 1 EKPC. Do naruszenia art. 47 KPP dochodzi wówczas, gdy w sporze dotyczącym stosowania prawa unijnego orzeka organ, co do którego - w świetle obiektywnych okoliczności, w jakich został on utworzony, jego cech, a także sposobu, w jaki zostali powołani jego członkowie - mogą istnieć w przekonaniu jednostek uzasadnione wątpliwości co do niezależności od czynników zewnętrznych. Art. 267 TFUE nie upoważnia Trybunału do stosowania przepisów prawa Unii w określonej sprawie, lecz wyłącznie do orzekania w kwestii wykładni traktatów oraz aktów przyjętych przez instytucje Unii. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach ustanowionej w tym postanowieniu współpracy sądowej Trybunał może jednak, na podstawie informacji zawartych w aktach sprawy, dostarczyć sądowi krajowemu elementów wykładni prawa Unii, które mogą być dla niego przydatne przy dokonywaniu oceny skutków wywieranych przez dany przepis tego prawa.

Kwalifikacja prawna antykurdyjskiej operacji Al-Anfal

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2018, t. 16, s. 115-129.

Acts of mass killing committed against the Kurdish population during the so-called al-Anfal operation in 1988 constituted – even if one assumes the lowest number of estimated victims, i.e. that only 50–100 thousand people were murdered – a case of genocide understood in international law as actions undertaken with the intention to destroy a certain group in its entirety or in part. It was ordered that following interrogations all males at the age ranking between 15 and 70 were to be executed in the al-Anfal operation area. The al-Anfal crimes were deemed an act of genocide at the perpetrators’ trials, first of all that of Ali Hassan al-Majid (nicknamed Chemical Ali), and in resolutions as well as declarations adopted in several countries. The use of chemical weaponry against the Kurdish population can be perceived either as an element of the crime of genocide or as an act of war crime. In 1988, Iraq was a stateparty both to the 1925 Protocol for the Prohibition of the Use in War of Asphyxiating, Poisonous or Other Gases, and of Bacteriological Methods of Warfare, and the 1958 Forth Geneva Convention relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War. The latter treaty provides for rules applicable to internal arm conflicts (Article 3). But irrespective of the relevant treaty law, the use of chemical weapon was considered, at the time of al-Anfal operation, as contrary to universally binding international customary law. This prohibition applied to armed conflicts of both international and internal character.

Swoboda wypowiedzi a zachowanie powagi i bezstronności wymiaru sprawiedliwości : uwagi na kanwie orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Krajowa Rada Sądownictwa. Kwartalnik 2017, nr 1, s. 5-28.

Działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w 2014 r.

Europejski Przegląd Sądowy 2016, nr 11, s. 35-43.

Europejska Konwencja Praw Człowieka i prawo do niezależnego wymiaru sprawiedliwości

Europejski Przegląd Sądowy 2016, nr 9, s. 4-10.

Prawo do uzyskania informacji w Europejskiej konwencji praw człowieka : cicha strasburska rewolucja

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2016, t. 14, s. 9-27.

Źródła prawa w systemie common law

Rejent 2016, nr 3, s. 9-27.

Czy sędzia ma prawo do własnej niezależności?

Kwartalnik o Prawach Człowieka 2016, nr 3/4, s. 25-31.

Gdzie i jak mogą się skarżyć uczestnicy konfliktu na Ukrainie?

Studia Prawnicze Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2015, nr 2, s. 107-139.

Prawo do wolnych wyborów w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2015, t. 13, s. 7-40.

Zakaz karania bez podstawy prawnej : orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka za lata 2011-2014

Europejski Przegląd Sądowy 2015, nr 8, s. 25-29.

Europejski Trybunał Praw Człowieka w roku 2014 : czy to jeszcze ten sam trybunał?

Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego 2015, nr 6, s. 69-89.

The Katyń Massacres before the European Court of Human Rights : From Justice Delayed to Justice Permanently Denied

East European Politics and Societies 2015, t. 29, nr 4, s. 784-810.

The Polish case of Janowiec and Others v. Russia was initiated by a group of close relatives of victims of the 1940 Katyń Massacres. Only in 1990 did the Soviet Union recognize that it had perpetrated the massacres. The applicants in the Janowiec case alleged that the Russian investigation into the massacres, which commenced in 1990 as transparent proceedings but was terminated in 2004 in secrecy, cannot be considered effective under the Convention. Furthermore, inasmuch as the Russian military prosecutors and courts held that the Polish prisoners-of-war “had disappeared” in the spring of 1940 or—if “hypothetically” killed—there might have existed just cause for such an execution, the applicants complained that such statements denied established historical facts and were tantamount to the denigrating and inhuman treatment prohibited by the Convention. The Grand Chamber judgment was not in the applicants’ favor. By a majority, the judges either declined to hear the case on its merits or held that there had been no violation of the Convention, turning—as the four minority judges wrote in their dissent—“the applicants’ long history of justice delayed into a permanent case of justice denied.” This article is a personal account of the principal lawyer acting on behalf of the applicants in the Janowiec case.

Ciemne kulisy Katyńskiego wyroku Wielkiej Izby ETPCz

Prawo Europejskie w Praktyce 2014, nr 4, s. 11-15.

Działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w 2013 r.

Europejski Przegląd Sądowy 2014, nr 12, s. 28-37.

Ochrona dziennikarskich źródeł - drzwi bardzo wąsko uchylone

Kwartalnik o Prawach Człowieka 2014, nr 3, s. 14-19.

Odmowa zarejestrowania organizacji mniejszości śląskiej

Kwartalnik o Prawach Człowieka 2014, nr 2, s. 5-8.

Odmowa zarejestrowania organizacji mniejszości śląskiej

Prawo Europejskie w Praktyce 2014, nr 11, s. 36-39.

Prawo międzynarodowe i Ukraina, czyli jak ukarać agresora

Rzeczpospolita 2014, nr 71.

Strasburg nie zdejmie krzyża

Rzeczpospolita 2014, nr 11.

Ślązacy : do trzech razy sztuka?

Rzeczpospolita 2014, nr 47.

Ukraina w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2014, t. 12, s. 11-38.

At the moment, Ukraine is the country with the highest number of complaints directed to the European Court of Human Rights. Referring to the abundant case law of the European Court of Human Rights in Ukrainian cases, the article identifies the key and striking discrepancies between domestic law and legal practice on the one hand, and standards stemming from the European Convention of Human Rights on the other. Although Ukraine joined the European Convention already in 1997, a black picture of the state transpires from the judgments of the Strasbourg Court. Decisions rendered by domestic courts are not enforced and there is a widespread practice of maltreatment by militia and other state agencies, to give only two examples. But recent events in Ukraine may lead, the circumstances permitting, to profound reforms of the state as the "Maidan camp" invokes the European legal standards as its principal point of reference.

Działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w 2012 r.

Europejski Przegląd Sądowy 2013, nr 7, s. 30-39.

Islamska chusta i zasłony twarzy u kobiet w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2013, t. 11, s. 7-19.

Obowiązek współpracy państwa z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka

Europejski Przegląd Sądowy 2013, nr 10, s. 10-19.

Standardy wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka a polski proces legislacyjny

Kwartalnik o Prawach Człowieka 2013, nr 3, s. 3-6.

Tajne więzienia CIA, czyli ile pokażemy Strasburgowi

Rzeczpospolita 2013, nr 288.

The Katyń massacre before the European Court of Human Rights : a personal account

Polish Yearbook of International Law 2013, t. 33, s. 205-226.

Oskarżam Rosję

Rzeczpospolita 2012, nr 281.

Proceduralne gwarancje związane z wydaleniem cudzoziemca ze względów bezpieczeństwa państwa : uwagi na kanwie sprawy Chakiba Marakchiego

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2012, t. 10, s. 21-32.

"Katyński wyrok" Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Kwartalnik o Prawach Człowieka 2012, nr 3, s. 3-10.

Działalność ETPCz w 2010 r.

Europejski Przegląd Sądowy 2011, nr 9, s. 28-36.

Islam przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu

Estetyka i Krytyka 2011, nr 4, s. 225-238.

Swoboda wypowiedzi w orzecznictwie ETPCz w 2009 r. : przegląd orzecznictwa

Europejski Przegląd Sądowy 2011, nr 1, s. 33-44.

Zakaz karania bez podstawy prawnej : orzecznictwo ETPCz za lata 2008-2010

Europejski Przegląd Sądowy 2011, nr 11, s. 36-42.

Answers to the questions for the hearing in the case of Janowiec and Others v. Russia (joint cases nos. 55508/07 and 29520/09) Strasbourg, 6 October 2011

Polish Yearbook of International Law 2011, nr 1, s. 409-446.

State Responsibility for the CIA's Secret Prisons in Third States (outside the US)

Polish Yearbook of International Law 2010, t. 30, s. 277-297.

Współautorstwo: Czapliński, Władysław; Nolte, Georg; Bodnar, Adam; Pacho, Irmina; Starzewski, Marcin; Kałduński, Marcin; Kowalik-Bańczyk, Krystyna

Transcript of the Debate.

Działalność ETPCz w 2009 r.

Europejski Przegląd Sądowy 2010, nr 4, s. 32-37.

Europejskie standardy dotyczące swobody wypowiedzi komercyjnej

Europejski Przegląd Sądowy 2010, nr 6, s. 28-35.

Kontrowersje prawne wokół przestępstwa polegającego na pomawianiu narodu o popełnienie zbrodni

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2010, t. 8, s. 5-34.

Prawo do życia i zakaz tortur oraz poniżającego i nieludzkiego traktowania w orzecznictwie ETPCz w 2009 r.

Europejski Przegląd Sądowy 2010, nr 10, s. 27-37.

Skargi katyńskie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu : obecny stan postępowania

Zbrodnia katyńska. Kryzys prawdy 1940-2010. s. 217-220.

Twierdzenie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Fakt vs. Opinia. Rozważania na kanwie sprawy Michnik vs. Zybertowicz. s. 20-30.

Wolność myśli, sumienia i wyznania w orzecznictwie ETPCz za lata 2008-2009

Europejski Przegląd Sądowy 2010, nr 11, s. 33-39.

Wolność zgromadzeń i stowarzyszania się (art. 11) w orzecznictwie ETPCz za lata 2008-2009

Europejski Przegląd Sądowy 2010, nr 9, s. 31-37.

"Historical Situations" in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights in Strasbourg

Polish Yearbook of International Law 2010, nr 1, s. 9-60.

This Article investigates how the European Court of Human Rights becomes com-petent to make decisions in cases concerning (or taking roots in) “historical situations” preceding the ratifi cation of the European Convention by a given Member State or even the enactment of the Convention. “Historical situations” refer to events that occurred in the period of Second World War or shortly thereafter. In all such cases, the preliminary question arises whether the Court is competent temporally (ratione temporis) to deal with the application. This group of cases concerned usually allegations touching upon the right to life and the right to property. The Court had to decide if the allegation in question related to a temporally closed event (making the Court not competent) or rather to a continuous violation (where the Court could adjudicate). A specifi c set of legal questions arose vis-à-vis the right to life, fi rst of all that of the autonomy of the procedural obligation to conduct an effi cient investigation. The Strasbourg case law did not provide a clear answer. However, following two crucial judgements rendered by the Grand Chamber, the Court has established an interesting legal framework. Arti-cle analyses also two other situations having a historical dimension: bringing to justice those accused of war crimes or other crimes under international law (in light of the alleged confl ict with the principle of nullum crimes sine lege) and pursuing authors of pro-Nazi statements or speech denying the reality of Nazi atrocities.

Działalność ETPCz w 2008 r. : przegląd orzecznictwa

Europejski Przegląd Sądowy 2009, nr 3, s. 38-40.

Protokół nr 14 bis do EKPCz : doraźna reforma procedury przed ETPCz

Europejski Przegląd Sądowy 2009, nr 11, s. 25-28.

The non-ratification of Protocol 14 by Russia in 2006 paralysed the reform of procedure before the ECHR. However, in May of 2009 the Council of Europe managed to find a solution to the deadlock. This is Protocol 14 bis, which allows contracting states to adopt - without unanimous ratification by all of them - the key procedural reforms from Protocol 14 (a single judge formation to rule on admissibility; judgements by committees of three judges in clear - cut cases). As the number of ratifications necessary for Protocol 14 bis to come into force was set as low as three, the Protocol passed swiftly into law and took effect on 1 October 2009. Moreover, where a member state agrees, the Protocol may be applied provisionally. The article describes the changes brought about by Protocol 14 bis and explores the limits of the reforming scenario the Protocol is based on.

Sankcje karne w orzecznictwie ETPCz za nadużycia swobody wypowiedzi

Europejski Przegląd Sądowy 2009, nr 1, s. 35-41.

Spór wokół publikacji karykatur Mahometa

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego Numer specjalny – ochrona praw człowieka s. 13-34.

Współautorstwo: Fuchs, Katarzyna

Przestępstwo bluźnierstwa religijnego w angielskim common law

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2008, t. 6, s. 5-30.

Współautorstwo: Dąbrowska, Ewa

Skargi Powiernictwa Pruskiego przeciwko Polsce w Europejskim Trybunale Praw Człowieka

Europejski Przegląd Sądowy 2007, nr 2, s. 41-43.

Rosja nie ratyfikuje Protokołu nr 14 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Europejski Przegląd Sądowy 2007, nr 5, s. 55-59.

Sankcje finansowe wymierzane państwom członkowskim na mocy art. 228 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE)

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2007, t. 5, s. 110-141.

Sądowy zakaz publikacji a europejskie standardy swobody wypowiedzi

Europejski Przegląd Sądowy 2007, nr 9, s. 26-34.

Przedstawiony materiał porównawczy ukazuje, ze obecnie w państwach o utrwalonym systemie demokratycznym podstawową zasadą jest szerokie zagwarantowanie swobody wypowiedzi, która tylko wyjątkowo może podlegać ograniczeniom. Aby doszło do ingerencji, trzeba wykazać istnienie niezwykle przekonujących racji, które ją uzasadniają. Ów test jest szczególnie wymagający w przypadku tak poważnej ingerencji jak sądowy zakaz wstrzymujący publikację, zwłaszcza gdy ma „uprzedni” charakter. Warto postawić pytanie, jak na tym tle wygląda sytuacja w Polsce. Fakty zdają się mówić same za siebie. od kilku lat nie może dojść do emisji nagrodzonego na Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Krakowie filmu Henryka Dederki Witajcie w raju, obrazującego kontrowersyjne „praktyki handlowe” firmy Amway. Tygodnikowi „Nie” sąd zakazał natomiast publikacji nie istniejącego jeszcze tekstu o Hotelu Bristol, a „Dziennikowi Bałtyckiemu” jakichkolwiek publikacji na temat spółki Banpol. Nawet jeśli materiał został już pokazany, stając się znany, sądy zarządzały zakaz ponownej emisji. Tak stało się z filmem dokumentalnym o wydarzeniach radomskich z 1976 r., który wstrzymano na wniosek byłego pierwszego sekretarza komitetu wojewódzkiego PZPR. Polskie sądy są skłonne postępować zgodnie z zasadą „lepiej zapobiegać niż karać „ (przy czym nie chodzi o dolegliwość karną, lecz następczą sankcję cywilną). Takie podejście znane było i w demokracjach zachodnich, tyle że pojawiało się w uzasadnieniach postanowień wydawanych w latach sześćdziesiątych, najwyżej siedemdziesiątych. Polska praktyka sądowa odbiega więc znacznie od współczesnego standardu. O ile porównanie z „wewnętrzną”' praktyką państw demokratycznych wiedzie do frustrujących konstatacji, iż daleko nam jeszcze do „demokratycznego standardu'', o tyle sprzeczność ze standardem strasburskim będzie skutkować przegranymi procesami przed Trybunałem. Chociaż uchylanie przez sądy odwoławcze zarządzeń tymczasowych wydanych przez sądy pierwszej instancji jest dobrym sygnałem, nie zmienia to faktu, że postanowienia obowiązują przez długi czas. A już sama długotrwałość stanowi naruszenie Konwencji, mimo iż ostatecznie dochodzi do rozpowszechniania zakwestionowanej pierwotnie publikacji lub innego materiału. Wadliwości polskiego prawa, a przede wszystkim praktyki sądowej, zasługują wszakże na oddzielne, obszerne omówienie.

The comparative material presented here shows that the basic principle today in countries with an established democratic system is that freedom of expression is broadly guaranteed and can only exceptionally be subject to restrictions. Interference is permitted only if it is justified by an extremely compelling rationale. This test is particularly demanding in the case of such a serious interference as a court injunction stopping publication, especially when it is of a 'prior' nature. It is worth asking what the situation in Poland looks like against this background. The facts seem to speak for themselves. For several years, Henryk Dederka's film ‘Witajcie w raju’ (Welcome to paradise), awarded at the Krakow Documentary Film Festival and depicting Amway's controversial 'business practices', has been unavailable for broadcast. The weekly magazine 'Nie', meanwhile, was banned by a court from publishing a non-existent text about the Bristol Hotel and 'Dziennik Bałtycki' from any publication about the Banpol company. Even if the material had already been shown, becoming known, the courts ordered a ban on re-broadcasting. This is what happened to a documentary on the 1976 events in Radom, which was stopped at the request of the former first secretary of the provincial committee of the Polish Communist Party (PZPR). Polish courts are inclined to follow the principle 'prevention is better than punishment ' (with not a criminal but a subsequent civil sanction). This approach was known in Western democracies as well, except that it appeared in justifications for resolutions issued in the 1960s, or sometimes in the 1970s. Polish court practice therefore deviates significantly from the modern standard. While a comparison with the 'internal' practice of democratic states leads to the frustrating conclusion that we are still far from the 'democratic standard', a contradiction with the Strasbourg standard will result in lost lawsuits before the Court. Although the revocation by appellate courts of interim orders issued by the courts of first instance is a good sign, it does not change the fact that the rulings remain in force for a long time. And the sheer length of time constitutes a violation of the Convention, despite the fact that the originally challenged publication or material is eventually disseminated. The shortcomings of Polish law and, above all, judicial practice, after all, deserve a separate, comprehensive discussion.

Pierwsze skargi z Czeczenii przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2006, t. 4, s. 187-202.

Pornografia dziecięca przed amerykańskim Sądem Najwyższym : (wyrok w sprawie Prokurator Generalny John Ashcroft oraz inni przeciwko Free Speech Coalition oraz inni)

Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2005, t. 3, s. 41-54.

Rozliczenie narodowej tragedii przed europejskim sądem

Rzeczpospolita 2004, nr 220.

[Dotyczy wniesienia skargi do ETPCzł. w sprawie zbrodni katyńskiej].

Sądowy zakaz publikacji w świetle konstytucji Stanów Zjednoczonych oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Państwo i Prawo 2003, nr 2, s. 78-89.

Prawo upadłościowe przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka

Przegląd Sądowy 2003, nr 5, s. 127-137.

Ochrona dobrego imienia głów państw obcych a swoboda wypowiedzi : orzeczenie Trybunału w Strasburgu w sprawie Colombani i inni przeciwko Francji

Przegląd Prawa Europejskiego 2003, nr 2, s. 27-34.

Sądowy zakaz publikacji w świetle konstytucyjnych argumentów prawnoporównawczych i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Studia Prawnicze 2002, nr 4, s. 55-78.

Przedstawiony materiał porównawczy ukazuje, ze obecnie w państwach o utrwalonym systemie demokratycznym podstawową zasadą jest szerokie zagwarantowanie swobody wypowiedzi, która tylko wyjątkowo może podlegać ograniczeniom. Aby doszło do ingerencji, trzeba wykazać istnienie niezwykle przekonujących racji, które ją uzasadniają. Ów test jest szczególnie wymagający w przypadku tak poważnej ingerencji jak sądowy zakaz wstrzymujący publikację, zwłaszcza gdy ma „uprzedni” charakter. Warto postawić pytanie, jak na tym tle wygląda sytuacja w Polsce. Fakty zdają się mówić same za siebie. od kilku lat nie może dojść do emisji nagrodzonego na Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Krakowie filmu Henryka Dederki Witajcie w raju, obrazującego kontrowersyjne „praktyki handlowe” firmy Amway. Tygodnikowi „Nie” sąd zakazał natomiast publikacji nie istniejącego jeszcze tekstu o Hotelu Bristol, a „Dziennikowi Bałtyckiemu” jakichkolwiek publikacji na temat spółki Banpol. Nawet jeśli materiał został już pokazany, stając się znany, sądy zarządzały zakaz ponownej emisji. Tak stało się z filmem dokumentalnym o wydarzeniach radomskich z 1976 r., który wstrzymano na wniosek byłego pierwszego sekretarza komitetu wojewódzkiego PZPR. Polskie sądy są skłonne postępować zgodnie z zasadą „lepiej zapobiegać niż karać „ (przy czym nie chodzi o dolegliwość karną, lecz następczą sankcję cywilną). Takie podejście znane było i w demokracjach zachodnich, tyle że pojawiało się w uzasadnieniach postanowień wydawanych w latach sześćdziesiątych, najwyżej siedemdziesiątych. Polska praktyka sądowa odbiega więc znacznie od współczesnego standardu. O ile porównanie z „wewnętrzną”' praktyką państw demokratycznych wiedzie do frustrujących konstatacji, iż daleko nam jeszcze do „demokratycznego standardu'', o tyle sprzeczność ze standardem strasburskim będzie skutkować przegranymi procesami przed Trybunałem. Chociaż uchylanie przez sądy odwoławcze zarządzeń tymczasowych wydanych przez sądy pierwszej instancji jest dobrym sygnałem, nie zmienia to faktu, że postanowienia obowiązują przez długi czas. A już sama długotrwałość stanowi naruszenie Konwencji, mimo iż ostatecznie dochodzi do rozpowszechniania zakwestionowanej pierwotnie publikacji lub innego materiału. Wadliwości polskiego prawa, a przede wszystkim praktyki sądowej, zasługują wszakże na oddzielne, obszerne omówienie.

The comparative material presented here shows that the basic principle today in countries with an established democratic system is that freedom of expression is broadly guaranteed and can only exceptionally be subject to restrictions. Interference is permitted only if it is justified by an extremely compelling rationale. This test is particularly demanding in the case of such a serious interference as a court injunction stopping publication, especially when it is of a 'prior' nature. It is worth asking what the situation in Poland looks like against this background. The facts seem to speak for themselves. For several years, Henryk Dederka's film ‘Witajcie w raju’ (Welcome to paradise), awarded at the Krakow Documentary Film Festival and depicting Amway's controversial 'business practices', has been unavailable for broadcast. The weekly magazine 'Nie', meanwhile, was banned by a court from publishing a non-existent text about the Bristol Hotel and 'Dziennik Bałtycki' from any publication about the Banpol company. Even if the material had already been shown, becoming known, the courts ordered a ban on re-broadcasting. This is what happened to a documentary on the 1976 events in Radom, which was stopped at the request of the former first secretary of the provincial committee of the Polish Communist Party (PZPR). Polish courts are inclined to follow the principle 'prevention is better than punishment ' (with not a criminal but a subsequent civil sanction). This approach was known in Western democracies as well, except that it appeared in justifications for resolutions issued in the 1960s, or sometimes in the 1970s. Polish court practice therefore deviates significantly from the modern standard. While a comparison with the 'internal' practice of democratic states leads to the frustrating conclusion that we are still far from the 'democratic standard', a contradiction with the Strasbourg standard will result in lost lawsuits before the Court. Although the revocation by appellate courts of interim orders issued by the courts of first instance is a good sign, it does not change the fact that the rulings remain in force for a long time. And the sheer length of time constitutes a violation of the Convention, despite the fact that the originally challenged publication or material is eventually disseminated. The shortcomings of Polish law and, above all, judicial practice, after all, deserve a separate, comprehensive discussion.

Miejsce słuszności w anglosaskiej tradycji prawnej

Państwo i Prawo 2001, nr 12, s. 81-95.

Skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wniesione przez funkcjonariuszy odpowiedzialnych za śmierć uciekinierów z NRD

Przegląd Sądowy 2001, nr 11/12, s. 224-246.

Kontrowersje wokół pojęcia europejskiej kultury prawa prywatnego

Państwo i Prawo 2000, nr 1, s. 36-48.

Uprawnienia sędziów i arbitrów orzekających na podstawie reguł słuszności

Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Problemy Prawne Handlu Zagranicznego 2000, nr 19/20, s. 66-78.

Czy całe prawo może być niesłuszne? : kontrowersje wokół japońskiej kultury prawnej

Kultura i Społeczeństwo 2000, nr 1, s. 71-99.

Between the old at the new : legitimatory dilemmas of the transitory period in Poland

Polish Sociological Review 1997, nr 1, s. 47-57.

Możliwość tworzenia prawa w islamskiej kulturze prawnej : zarys problemu

Państwo i Prawo 1997, nr 7, s. 30-42.

Islamska rewolucja w bankowości : założenia i rzeczywistość

Państwo i Prawo 1996, nr 1, s. 75-85.

Polski spór o państwo prawa

Arcana 1995, nr 5, s. 13-21.

Pomiędzy "starym" a "nowym" : legitymizacyjne dylematy okresu przejściowego

Kultura i Społeczeństwo 1995, nr 2, s. 27-38.

Zasady słuszności jako podstawa orzekania w obrocie cywilnym i handlowym

Państwo i Prawo 1993, nr 4, s. 46-54.

Autor omawia funkcjonowanie zasady słuszności jako podstawy orzekania sądów polubownych (arbitrażowych) w sprawach cywilnych i gospodarczych w ujęciu prawnoporównawczym.

"Katyński wyrok" Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Kwartalnik o prawach człowieka 2012, nr 3, s. 3-10.