Zakład Kryminologii INP PAN z perspektywy współczesnej

Archiwum Kryminologii 2007-2008, t. XXIX-XXX, s. 49-63.

Współautorstwo: Buczkowski, Konrad; Woźniakowska, Dagmara

Celem artykułu jest pogłębiona analiza prac prowadzonych w Zakładzie Kryminologii Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk na przestrzeni lat z perspektywy pracowników, którzy jako ostatni dołączyli do grona zatrudnionych w zakładzie badawczym. Podstawę materiału porównawczego zaprezentowanego w tekście stanowią wyniki zarówno aktualnych jak i pierwszych badań prowadzonych w zakładzie. Tekst przybliża przede wszystkim tematykę badawczą, jaka była podejmowana i wciąż jest kontynuowana przez zatrudnionych w Zakładzie. Zagadnienia, nad którymi prowadzono badania związane są z: przestępczością nieletnich i młodocianych, recydywą, uzależnieniem od alkoholu jak również uwarunkowaniami i przyczynami popełniana przestępstw (rozbój, przestępstwa przeciwko mieniu, czyny o charakterze chuligańskim czy prostytucja i pasożytnictwo). W artykule zaprezentowana została także metodologia, w ramach której badaczki i badacze prowadzą swoje badania naukowe. Metodologię tę cechuje przede wszystkim interdyscyplinarny charakter. Dzięki takiemu podejściu pracowników Zakładu spojrzenie na badany problem cechowało się korzystaniem jednocześnie z wielu metod badawczych stosowanych w różnych dziedzinach nauki. Wspólne analizy psychologów, prawników czy socjologów umożliwiały tym samym wieloaspektowe spojrzenie na badane zagadnienie, które nie byłoby możliwe, gdyby badania przeprowadzane byłoby przez specjalistów indywidualnie. Autorzy tekstu zwracają przy tym uwagę na wyzwanie, z jakim wiązał się interdyscyplinarny charakter prowadzonych badań, który wymagał od członków zespołu stałego pogłębiania swojej wiedzy i dokształcania się na wielu różnych płaszczyznach. Wypadkową obranego podejścia, którą Zakład niewątpliwie może się szczycić jest wielowątkowa, pogłębiona i urozmaicona interpretacja uzyskiwanych wyników badań. Podstawę artykułu stanowi opis historii badań prowadzonych od początku istnienia jednostki, których inicjatorem był pierwszy kierownik Zakładu Kryminologii – prof. Stanisław Batawia. Wkład, jaki wniósł on w prowadzone badania był niewątpliwie ogromny, przede wszystkim dlatego, że zawsze koncentrował się on na wielostronnych badaniach fenomenologicznych. W swoich rozważaniach stosował także pogłębioną jakościową analizę zachowań osób, które przejawiały zachowania dewiacyjne. Autorzy tekstu podkreślają wyjątkowe zaangażowanie Stanisława Batawii, który zapoczątkował w Polsce badania nad nieletnimi nieprzystosowanymi społecznie, jednocześnie prowadząc analizę ich sytuacji rodzinnej, ewentualnych uzależnień od alkoholu czy motywów popełniania zbrodni. W artykule zostały omówione także najważniejsze kierunki studiów prowadzone w zakładzie od lat 70. XX w. po czasy współczesne. Wśród nich najwięcej miejsca poświęcono: badaniom nad nieletnimi (w kontekście, których na uznanie zasługują przełomowe badania ewaluacyjne nad wprowadzeniem mediacji do postępowania z nieletnimi), zjawisku recydywy oraz badaniom nad przyczynami i specyfiką alkoholizmu. Autorzy tekstu podkreślają fakt, że badania kryminologiczne należąc do tzw. badań podstawowych. W związku z tym, że współcześnie państwo polskie nie inwestuje w tego typu badania wychodząc z założenia, że nie przynoszą one natychmiastowych korzyści jak np. badania prowadzone w ramach nauk stosowanych, ich wkład jest warty podkreślenia ze względu na prowadzenie pogłębionej analizy rzeczywistości. W dłuższej perspektywie czasu mogą one przynieść niedostrzegalne początkowo korzyści i wnieść cenne novum w badania naukowe.

The article includes an in-depth analysis of the work carried out over the years at the Department of Criminology of the Institute of Legal Sciences of the Polish Academy of Sciences, from the perspective of the employees who have recently joined the staff of the research centre. The comparative material presented in the text comes from the results of both current and initial research conducted at the Department. The text first of all introduces the research topics which were addressed and are still being addressed by those employed at the Department. The issues being researched are related to juvenile and underage crime, recidivism, alcohol addiction,and the conditions and causes of committing crimes (robbery, crimes against property, hooliganism, prostitution, and freeloading). The article also presents the methodology according to which the researchers conduct their scientific research. Thanks to the primarily interdisciplinary approach of the Department’s employees, the outlook on these problems is characterised by simultaneous use of many methods applied in various fields of science. The joint analyses of psychologists, lawyers, and sociologists enabled a multifaceted look at the issues, which would not have been possible if the research had been conducted individually. The authors also point out the challenge of the interdisciplinary research, which required the team members to constantly expand their knowledge and educate themselves in many different areas. The result of this approach, about which the Department can undoubtedly boast, is a multi-dimensional, in-depth, and varied interpretation of the results. The background to the article is a description of the history of research conducted since the Institute was established, inaugurated by the first head of the Department of Criminology, Professor Stanisław Batawia. His contribution to the research was undoubtedly immense, mainly because he always focussed on multifaceted phenomenological research. In his studies, he also applied in-depth qualitative analysis of the actions of people who exhibited deviant behaviour. The authors of the text emphasise the exceptional commitment of Stanisław Batawia, who initiated research on socially maladjusted minors in Poland, at the same time conducting an analysis of their family situation, possible alcohol addictions, or motives for committing crimes. The article also discusses the most important fields of study conducted at the Institute from the 1970s to the present day. Among them, the most attention is paid to research on minors (in the context of which the groundbreaking evaluation research on the introduction of mediation into proceedings with minors deserves recognition), the phenomenon of repeat offending, and research on the causes and nature of alcoholism. The authors emphasise the fact that criminological research is part of the so-called basic research. As the Polish state nowadays does not invest in this type of research on the grounds that it does not bring immediate benefits – unlike, for example, research conducted within the framework of the applied sciences – its contribution is worth highlighting because it provides an in-depth analysis of reality. In the long run, they may bring initially unseen benefits and make a valuable contribution to scientific research.

Reakcja formalna na czyny zabronione nieletnich

Współautorstwo: Rzeplińska, Irena; Woźniakowska, Dagmara; Wójcik, Dobrochna

Reforma prawa karnego : propozycje i komentarze : księga pamiątkowa profesor Barbary Kunickiej-Michalskiej / redakcja naukowa i słowo wstępne Jolanta Jakubowska-Hara, Celina Nowak, Jan Skupiński ; Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Prawnych. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2008, s. 516-552.

Reakcja formalna na czyny zabronione nieletnich. Aut.: Witold Klaus, Irena Rzeplińska, Dagmara Woźniakowska, Dobrochna Wójcik. W: Reforma prawa karnego ... s. 516-552,

Sprawozdanie z sympozjum kryminologicznego : Sztokholm, 16-18 czerwca 2008 roku

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego 2008, nr 17, s. 41-43.

Działalność wychowawcza sądu rodzinnego wobec nieletnich : pomiędzy ideami a praktyką

Archiwum Kryminologii 2007-2008, t. XXIX-XXX, s. 331-347.

Celem tekstu jest wykazanie różnicy pomiędzy praktyczną działalnością sądu rodzinnego w postępowaniu z nieletnimi, a założeniami odnoszącymi do tej działalności. Autor tekstu rozpoczyna swoje rozważania od przedstawienia założeń podstawowych zasad postępowania z nieletnimi i podkreśla przede wszystkim znaczenie tzw. zasady dobra nieletniego. Następnie w tekście scharakteryzowane zostają środki wymierzane nieletnim na podstawie podstawowych danych statystyki sądowej, których struktura według autora nie zmieniła się znacząco na przestrzeni lat. Wśród nich autor opracowania wymienia m.in.: nadzór kuratora, zobowiązanie nieletniego do określonego zachowania czy skierowanie go do ośrodka pracy z młodzieżą. Podstawę publikacji stanowi natomiast analiza badań własnych autora, który zbadał strukturę orzeczeń sądów rodzinnych wobec młodszych nieletnich, którzy nie ukończyli 13 lat. Odnosząc się do wniosków z analizy W. Klaus podkreśla przede wszystkim charakterystyczny dla analizowanej kategorii wyższy odsetek spraw umarzanych czy niewszczętych, rzadsze występowanie nadzoru kuratora i podejmowanie decyzji o umieszczeni nieletniego w placówce. Autor nakreśla też problem braku poczucia winy rodziców nieletnich, którzy w czasie postępowania zrzucają winę za czyn dziecka na innych i starają się bronić go za wszelką cenę. W. Klaus zwraca uwagę na obciążanie rodziców kosztami postępowania, które według niego stanowić może quasi-środek wpływający na poczucie u opiekunów odpowiedzialności za zachowanie dzieci. W tekście omówione zostają także orzeczenia sądów w badaniach katamnestycznych, których celem było prześledzenie wpływu spraw sądowych na dalszą karierę przestępczą nieletnich oraz analiza sposobu orzekania sędziów. Podsumowując tekst, autor przedstawia uwagi na temat skuteczności środków stosowanych wobec nieletnich przez sądy rodzinne i analizuje je w oparciu o cele postępowania. W. Klaus raz jeszcze podkreśla rozziew między widoczną praktyką postępowania z nieletnimi, a jego założeniami. Sugeruje konieczne zmiany systemu wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich zakładające m.in. budowę sieci współpracy złożonej z różnych instytucji i wprowadzanie programów profilaktycznych opartych na wynikach badań kryminologicznych.

The purpose of the text is to present the difference between the practical work of the family court in dealing with minors and the ideas referring to such work. The author begins by presenting the principles of juvenile proceedings and stresses the importance of the principle of the good of the juvenile. The text then characterises the measures imposed on minors on the basis of fundamental data of court statistics, the structure of which has not changed significantly over the years, according to the author. Witold Klaus lists the following measures: probation supervision, obliging the juvenile to behave in a certain way, or sending them to a juvenile detention centre. The publication is based on the author’s own research, which examined the structure of family court decisions against minors under the age of 13. Referring to the conclusions of the analysis, Klaus emphasises first of all the higher percentage of discontinued or pending cases, the less frequent probation supervision, and decisions to place minors in institutions, which are common for this category of decisions. The author also outlines the problem of a sense of guilt lacking in the parents of minors, who blame the deeds of their children on others during the proceedings and try to defend them under any circumstances. Klaus brings attention to charging the parents with the costs of the proceedings, which, according to him, can be a quasi-measure to encourage a sense of responsibility in the guardians’ for their children’s behaviour. The text also discusses court rulings in follow-up studies aiming to trace the influence of court cases on the further criminal career of juveniles and to analyse the judges’ adjudication. To conclude the paper, the author comments on the effectiveness of measures applied to juveniles by family courts and analyses them based on the objectives of the proceedings. Klaus once again highlights the gap between the observable practice of dealing with juveniles and its underlying assumptions. He suggests necessary changes in the juvenile justice system involving, for instance, building a cooperation network made up of various institutions and introducing prevention programmes based on the findings of criminological research.

Przestrzeganie praw osób pozbawionych wolności : o monitorowaniu jednostek penitencjarnych

Współautorstwo: Niełaczna, Maria

Warszawa : Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, 2008

ISBN 9788360720066

250, [1] strona.

Wykonywanie przez polskie władze zaleceń Europejskiego Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT)

Współautorstwo: Niełaczna, Maria

Przestrzeganie praw osób pozbawionych wolności : o monitorowaniu jednostek penitencjarnych / pod redakcją Witolda Klausa i Marii Niełacznej ; wstęp Witold Klaus. Warszawa : Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, 2008, s. 135-200.

Wymiar sprawiedliwości wobec nieletnich sprawców czynów zabronionych

Warszawa : 2008

328 stron.

Praca doktorska, obroniona w Instytucie Nauk Prawnych PAN – obecnie przechowywana w Archiwum Zakładowym INP PAN sygn. 183/138.