Tradycje francuskiego konstytucjonalizmu w polskiej myśli ustrojowej

Studia Politologiczne 2024, t. 71, nr 1, s. 107-121.

The influence of French constitutionalism on the Polish legal order is still present in the studies and analyses of the doctrine of constitutional law. Indeed, the French constitutional tradition forms part of the European legal heritage to which the founders of Polish statehood readily referred. The present text outlines the main thoughts and ideas which, over a period of more than two hundred years – from the second half of the 18th century to the present day – have influenced the constitutional shape of the Polish state either by way of recapitulating or negating various institutional solutions.

Oddziaływanie francuskiego konstytucjonalizmu na polski porządek prawny jest obecne w badaniach i analizach doktryny prawa konstytucyjnego. Francuska tradycja konstytucyjna tworzy bowiem część dziedzictwa prawnego Europy, do którego twórcy polskiej państwowości chętnie się odwoływali. Niniejszy tekst przedstawia główne myśli, które na przestrzeni ponad dwustu lat – od drugiej połowy XVIII w. do czasów nam współczesnych – wpływały na kształt ustrojowy państwa polskiego w drodze recypowania, negowania albo przejmowania w zmienionym kształcie rozmaitych rozwiązań instytucjonalnych.

Les élections législatives de 2023 et la formation d’un nouveau gouvernement polonais

Lettre de l’Est 2024, nr 35, s. 7-11.

The author discusses the challenge to the parliamentary majority enjoyed by the “Law and Justice” party (PiS) in Poland and the cohabitation established by the legislative elections of 15 October 2023. This article aims to analyse, given the high rate of electoral participation, the elements which undermined the power of this party, in particular the dialogue between national and European jurisdictions, the confrontation with the European institutions and the attacks on the Rule of law.

La Pologne dans l'Union européenne : analyse des rapports dans la perspective des 20 ans d'adhésion

Lettre de l’Est 2024, nr 37, s. 9-15.

Poland’s accession to the European Union 20 years ago was a real accelerator in the process of democratization of the country and the development of its economy. After the 2015 parliamentary elections, a fundamental change in the perception of the State and the law and their relations with the European Union occurred. A crisis that has gone through several phases, analyzed in this study, which end is expected since the Tusk government came to power in order to allow the Polish State to continue the economic transformation, with a return to the values of the Union desired by citizens.

Le référendum en Pologne : conditions juridiques et effets politiques

Lettre de l’Est 2023, nr 32, s. 3-7.

Starting from the revival of the debates on migration within the European Union, which in fact gave the party “Law and Justice” (PiS) a pretext to organize a referendum, the author analyzes in this article the workings of the referendum in Poland as enshrined in the Constitution. By observing what this mechanism implies for Polish representative democracy and for citizen participation, the author identifies a series of shortcomings that constitute an obstacle to the effective exercise of the right to participate.

Difficile avenir de la justice constitutionnelle en Pologne : Changements législatifs, litiges et dilemmes persistants

Lettre de l’Est 2023, nr 31, s. 24-31.

In this article, the author traces the main challenges and reforms to which the Polish Constitutional Tribunal was subjected after the political party “Law and Justice” (PiS) came to power. Indeed, the reforms conferring a dominant status to judges loyal to the majority party represent a major crisis in the Polish legal order. This has thus implied that other jurisdictions are trying to preserve the hegemony of the Constitution and human rights, in particular through the mechanism of constitutional review.

The Role of General Clause of (Public) Morals Based on Selected European Court of Human Rights’ Judgments

Białostockie Studia Prawnicze 2022, t. 27, nr 4, s. 101-119.

(Public) morals is a specific example of a general clause that bridges the gap between legal norms and a wide array of non-legal rules. The indeterminacy of this clause allows the standard of morals to be construed with due consideration for various criteria, values, principles and local circumstances. At the same time, in a culturally diverse society, difficulties in translating ethical issues into the legal language come to light. Consequently, we have both national and international legislation in which the premise of (public) morals is the legitimate objective/aim for restricting certain freedoms and rights. In turn, judicial bodies such as the European Court of Human Rights, as described in this paper, encounter problems in interpretation and the need to use different interpretative methods to give the right meaning to this concept.

«Pologne hospitalière 2022+» : guerre en Ukraine – migration – nouveaux défis

Lettre de l’Est 2022, nr 28, s. 3-6.

L'attaque de la Russie contre l’Ukraine, le 24 février 2022, a marqué le début de la phase suivante des actions impérialistes de Poutine initiées en 2014 avec l’invasion du Donbass et de Lougansk. La situation actuelle en Ukraine a touché tous les pays européens d’une manière ou d’une autre. La Pologne s’est particulièrement impliquée dans l’assistance, ce qui s’explique à la fois par le contexte géopolitique (l’influence historique de la Russie et de l’Union soviétique est très palpable en Pologne) et par le voisinage immédiat et la présence de longue date d’Ukrainiens – des migrants économiques, qui constituent la nation culturellement la plus proche de la Pologne (une grande partie de l’Ukraine occidentale faisait partie du territoire polonais avant la Seconde Guerre mondiale).

Sur l’état d’urgence en Pologne à la lumière de la crise migratoire dans la partie orientale de l’Europe

Lettre de l’Est 2021, nr 25, s. 13-16.

Au début du mois de septembre 2021 le président de la République de Pologne, Andrzej Duda, a proclamé l’état d'urgence pour une période de trente jours sur une partie du territoire polonais, c’est-à-dire le long de la frontière avec le Belarus, qui fait également partie de la frontière orientale de l’Union européenne. Le règlement a été pris à la demande du Conseil des ministres à la fin du mois d’août 2021 et confirmé par le Sejm le 6 septembre 2021. L’action du Chef de l’État est fondée sur l'article 230, paragraphe 1, de la Constitution de la République de Pologne du 2 avril 1997 et sur l’article 3 de la loi sur l’état d’urgence.

Avortement en Pologne, éternel problème social, politique et juridique

Lettre de l’Est 2021, nr 24, s. 3-8.

Le problème de l’avortement suscite de grands émois en Pologne depuis des années. Le différend oppose les partisans du renforcement et ceux de l’assouplissement de la loi relative à l’interruption volontaire de grossesse. Il a été relancé à l’occasion des propositions d’amendements législatifs et des décisions du Tribunal constitutionnel, plus particulièrement celle du 22 octobre 20201 qui a fait en sorte que le débat – bien qu’entravé pendant la pandémie et les circonstances extraordinaires qui en résultent – soit toujours présent dans les rues des villes polonaises.

Élection présidentielle en République de Pologne en temps d’épidémie

Lettre de l’Est 2020, nr 19, s. 10-15.

Le président de la République de Pologne est élu par la Nation au suffrage universel, égal, direct, au scrutin secret, pour cinq ans et ne peut être réélu qu’une seule fois (art. 127 al. 1 et 2 de la Constitution du 2 avril 1997). Les prérogatives visant la tenue des élections présidentielles incombent au président du Sejm. Elles doivent se dérouler à une date tombant cent jours au plus tôt et soixantequinze jours au plus tard avant l’expiration du mandat du président de la République en exercice.

Public Morality as a Legitimate Aim to Limit Rights and Freedoms in the National and International Legal Order

Contemporary Central & East European Law 2019, nr 1, s. 10-20.

Współautorstwo: Młynarska-Sobaczewska, Anna; Mężykowska, Aleksandra

Domestic legislation and international instruments designed for the protection of human rights provide for general clauses allowing limitations of rights and freedoms, e.g. public morals. A preliminary analysis of the case-law leads to the observation that both national courts and the European Court of Human Rights, when dealing with cases concerning sensitive moral issues, introduce varied argumentation methods allowing them to avoid making direct moral judgments and relying on the legitimate aim of protecting morality. In the article the Authors analyse selected judicial rulings in which moral issues may have played an important role. The scrutiny is done in order to identify and briefly discuss some examples of ways of argumentation used in the area under discussion by domestic and international courts. The identification of the courts’ methods of reasoning enables us in turn to make a preliminary assessment of the real role that the morality plays in the interpretation of human rights standards. It also constitutes a starting point for further consideration of the impact of ideological and cultural connotations on moral judgments, and on the establishment of a common moral standard to be applied in cases in which restriction on human rights and freedoms are considered.

Problematyka zmiany konstytucji V Republiki Francuskiej

Państwo i Prawo 2018, nr 12, s. 88-100.

The article focuses on the formal modifications of the contents of the fundamental law. It presents the subject-matter of amendments (constitution in the broad sense); the procedure of introducing amendments that result in modifying the text of the constitution, and of reviewing the constitutionality of this process. It expresses a positive-law approach to what is and what is not an amendment (modification, addition) of the constitution. But one cannot lose sight of the fact that it is not always possible to precisely distinguish these two spheres – the formal one and the informal one - especially when, like in France, the process is strongly affected by the practice of the authorities and intense activity of the Constitutional Council.

Opinia prawna w sprawie wykładni art. 24 ust. 2 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2016, nr 1, s. 183-186.

The opinion relates to the use of the term “occasional “ in the context of provision of office space to a Deputy for meetings with voters. This cannot apply to fixed, regular meetings of a Member of Parliament with voters, but only occasional, irregular work on duty. Even if governmental or local administration authorities are obliged to provide premises for the duration of such occasional work, the way (form) in which such premises are provided is at the discretion of these authorities, which means possibility - but not a necessity - to provide office space without charge.

Opinia w sprawie zasad wyznaczania początku kadencji członków Rady Polityki Pieniężnej

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2016, nr 2, s. 52-60.

According to the author, difference in opinions as to the method of determining the day of commencement of the term of office of members of the Monetary Policy Council (MPC), which appeared in the working practice of parliament, elucidates the discrepancy in interpretation of the regulations under which the dates of commencement of the term of office of individual members were determined. This fact creates an important reason for the need to regulate this matter by means of amendment of the Act on Narodowy Bank Polski [National Bank of Poland]. The solution, according to which the commencement of term of an MPC member occurs on the date of taking an oath before the appointing authority, would establish a rule for determining the date of commencement of the term to be applied in a uniform manner to all situations in which a new MPC member replaces his/her predecessor.

Opinia prawna na temat art. 134 ust. 4 Konstytucji RP w zakresie rozumienia zwrotu "na czas wojny"

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2015, nr 2, s. 103-110.

Opinia prawna na temat utraty przez partie polityczne prawa do otrzymywania subwencji z budżetu państwa w myśl art. 38d ustawy z 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2015, nr 2, s. 86-93.

The opinion emphasizes that the sanction of deprivation of the right to receive subsidies by political parties constitute an ailment resulting from the violation of legal standards concerning financial reporting of a political party for a calendar year. The Act on Political Parties provides for the possibility of different interpretations of Article 38d governing the reception of subsidies from the state budget by political parties. However, the author claims that a three-year period after which a political party loses the right to receive subsidies, runs irrespective of the termination or shortening of the term of the Sejm.

Opinia prawna w sprawie interpretacji art. 10a ust. 4 regulaminu Sejmu

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2015, nr 1, s. 71-74.

Legal opinion on the interpretation of Article 10a, para. 4 of the Standing Orders of the Sejm: The author provides an analysis of the provisions of Article 10a, para. 4 of the Standing Orders of the Sejm in the context of the time period within which it should consider a motion to recall the Marshal of the Sejm. She points out that the op‑ portunity to recall the Marshal of the Sejm is complicated as compared to the election procedure,. The character of the time limit for consideration of the motion to recall the Marshal of the Sejm is not indicative, but mandatory. From an analysis of the concept of ‘the next sitting of the Sejm, it follows that the consideration of the motion and the putting thereof to a vote at the sitting that is “the first one after 7 days of its submission”

Opinia prawna na temat właściwości Państwowej Inspekcji Pracy do badania przesłanek nierównego traktowania zawartych w ustawie z 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2014, nr 2, s. 237-246.

Opinia prawna w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej przez okręgową radę adwokacką posła będącego jednocześnie adwokatem

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2014, nr 2, s. 221-228.

Opinia prawna w sprawie stosowania art. 9a ust. 2 o Trybunale Stanu wobec dziennikarza wezwanego przez Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej w charakterze świadka

Przegląd Sejmowy 2014, nr 1, s. 126-129.

Priorytetowe pytania prawne francuskich sądów o zgodność z konstytucją

Przegląd Sejmowy 2014, nr 1, s. 79-93.

One of the fundamental changes in the French Constitution of 1958, adopted in 2008, was to extend the powers of the Constitutional Council to include the examination of the conformity of laws with the Constitution - under the procedure of ex post review - on the initiative of citizens (question prejudicielle de constitutionnalité, QPC). Although the possibility of submitting to a constitutional court an allegation of unconstitutionality of a statutory provision during the pending litigation faces signifi cant constraints, in the light of the current model of the constitutionality review of statutes in France this change is a breakthrough, and the road to it was not so easy. The review of constitutionality of statutory provisions pursuant to Article 61-1 of the Constitution of 1958 has been widely used. There is an increase of importance of administrative and common courts as well as the supreme court authorities (Conseil d’Etat and Court of Cassation), which are responsible for an initial assessment of the application on the constitutionality of the legal provision and, then, the issuance of the decision - from which there are no appeal - to proceed further with QPC

Opinie prawne w sprawie zmiany regulaminu Sejmu w celu umożliwienia kandydatowi na prezesa Rady Ministrów udziału w debacie nad wnioskiem w sprawie wyrażenia wotum nieufności wobec Rady Ministrów w trybie art. 158 ust. 1 Konstytucji

Przegląd Sejmowy 2014, nr 6, s. 93-97.

Opinia prawna w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 2014, nr 4, s. 122-133.

This opinion deals with a bill concerning conscientious objection clause in relation to doctors, contained in Article 39 of the Act on the Professions of Doctor and Dentist. The opinion emphasizes that the said provision (clause) in the current form is a manifestation of Poland’s constitutionally guaranteed freedom of conscience and religion. However, in so far as it on the same time imposes – on doctors guided in their professional practice by conscience – a duty to indicate the possible ways of obtaining diagnosis or treatment from another doctor, imposes limitations on their constitutional freedom of conscience and religion (Article 53 of the Constitution). An amendment of Article 39 of the Act, proposed in the bill, aims at strengthening the guarantee of that freedom. The responsibility for ensuring that patients have access to information about the institutions from which they can obtain medical assistance rests with the State.

Przedmiotem opinii jest ocena projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, który przewiduje zmianę art. 39 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2011 r., nr 277, poz. 1634; dalej: u.z.l.) przez nadanie mu następującego brzmienia: Lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30, z tym że ma obowiązek uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego.

Opinia prawna w sprawie interpretacji art. 152 ust. 2 regulaminu Sejmu w świetle wątpliwości przedstawionych przez przewodniczącego Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 2014, nr 3, s. 73-78.

Przedmiotem opinii jest odpowiedź na pytanie: czy art. 152 ust. 2 regulaminu Sejmu dotyczy również posiedzeń wyjazdowych komisji, o których mowa w art. 167, i w związku z tym, czy wnioskodawcy powinni spełniać wymagania zawarte w § 2 ust. 3 uchwały Prezydium Sejmu? Wątpliwości, o których mowa, powstały w związku z wnioskiem grupy posłów – członków Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, złożonym na podstawie art. 152 ust. 2 regulaminu Sejmu w sprawie zwołania wyjazdowego posiedzenia Komisji, którego tematem byłby „katastrofalny stan zagospodarowania lasów rejonu Puszczy Białowieskiej”. Wnioskodawcy kierują także zaproszenie do uczestnictwa w posiedzeniu Ministra Środowiska. Należy sprecyzować, że we wniosku nie odwołano się wprost do art. 167 regulaminu Sejmu, do którego nawiązał przewodniczący Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, podnosząc problem.

As determined by analysis, a committee sitting convened under Article 152. para. 2 at the request of a defined group of Deputies should concern matters falling within the scope of activities of a Sejm committee. In contrast, a supervisory measure established in Article 167 consists in inspecting and examining by committees of the activities of the entities specifically mentioned in that provision (enterprises, firms or government institutions; basic criterion for the designation of controlled entities is a form of property – the property of the Treasury). Moreover, there are no legal obstacles for the committee (or the committee’s presidium) convened in accordance with Article 152 para. 2 to decide on the visit of the committee members, to inspect the entity meeting the requirements specified in Article 167. The author stresses, however, that such a visit, or examination of activities, should take into account the aim expressed in Article 167, which is the assessment of the mode of action of specific entities managing the property belonging to the State Treasury.

W sprawie zakresu obowiązywania immunitetu materialnego przysługującego posłowi Bartoszowi Arłukowiczowi w kontekście jego wystąpienia podczas rozpatrywania wotum nieufności wobec niego jako urzędującego ministra

Przegląd Sejmowy 2014, nr 5, s. 109-114.

Współautorstwo: Mordwiłko, Janusz

Immunitet przysługuje tylko pewnym podmiotom sprawującym ważne funkcje publiczne, jest więc wyjątkiem w powszechnym zakresie pociągania do odpowiedzialności prawnej osób fizycznych, stanowiącym odstępstwo od ogólnej zasady równości wobec prawa. W ramach konstytucyjnego immunitetu przysługującego parlamentarzyście immunitet materialny ma charakter szczególny. Służy zapewnieniu parlamentarzyście swobody w sprawowaniu mandatu oraz ochronie zdolności do funkcjonowania parlamentu. Istota i charakter immunitetu materialnego sprawia zatem, iż zakres tego immunitetu musi być interpretowany ścieśniająco. Zbyt szerokie pojmowanie tej instytucji, dające podstawy do subiektywnych interpretacji, w praktyce stosowania tej instytucji może być podstawą nadużyć. Trzeba jednocześnie mieć na względzie, że immunitet materialny ma gwarantować parlamentarzyście wykonywanie przez niego mandatu. Nie jest możliwa precyzyjna regulacja ustawowa tej materii i enumeratywne wyliczenie wszystkich potencjalnych sytuacji, w których działalność parlamentarzysty objęta byłaby ochroną immunitetową, toteż pytanie o przebieg granicy, od której uzależniona jest odpowiedzialność deputowanego, musi być rozstrzygana na tle konkretnego stanu faktycznego. Praktyka parlamentarna pokazuje, że odróżnienie działalności związanej z wykonywaniem mandatu poselskiego od aktywności pozostającej poza jego zakresem nasuwa szereg wątpliwości, zwłaszcza gdy, jak w omawianej sprawie, następuje zbieg szeregu okoliczności faktycznych i prawnych. Istotne jest zatem posługiwanie się różnymi kryteriami pozwalającymi na ocenę związku danego działania podjętego przez deputowanego z wykonywaniem jego funkcji przedstawicielskiej. O objęciu ochroną immunitetową przesądza charakter działania służącego wykonywaniu mandatu, czyli działania, do którego prawnie może być legitymowany tylko poseł. Z przebiegu 59. posiedzenia plenarnego Sejmu wynika, że wystąpienie posła B. Arłukowicza stanowiące przedmiot niniejszej opinii miało miejsce w trybie przewidzianym wyłącznie dla ministra, co oznacza, że osoba pełniąca funkcję ministra wystąpiłaby w tym charakterze także wtedy, gdyby nie piastowała mandatu poselskiego. W moim przekonaniu, uwzględnienie poza aspektem podmiotowym (poseł w charakterze ministra) oraz przedmiotowym (rodzaj działania — wystąpienie na posiedzeniu plenarnym) także aspektu proceduralnego omawianego zagadnienia (wystąpienie w trybie przewidzianym wyłącznie dla ministra) pozwala na rozgraniczenie działania osoby piastującej mandat poselski od jej działania jako ministra i uznanie, iż podlegająca ocenie wypowiedź B. Arłukowicza nie jest objęta ochroną immunitetową.

Opinia prawna na temat wykładni art. 70 ust. 2 regulaminu Sejmu

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2013, nr 2, s. 68-72.

Opinia prawna w sprawie wykładni pojęcia z art. 37 ust. 2 regulaminu Sejmu "projekty ustaw [...] regulujące ustrój i właściwość władz publicznych"

Przegląd Sejmowy 2013, nr 3, s. 121-126.

Opinie prawne w sprawie możliwości udziału w referendum lokalnym osób nieposiadających zameldowania na pobyt stały w świetle dyspozycji art. 3 ustawy o referendum lokalnym

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2013, nr 4, s. 81-84.

Opinia prawna na temat opiniowania zgodności z prawem Unii Europejskiej prawa stanowionego przez parlament francuski

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2012, nr 3, s. 164-177.

Dwuizbowość parlamentu : rozwiązania ustrojowe przyjęte w Konstytucji RP z 1997 r.

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2012, nr 4, s. 240-248.

Opinie prawne w sprawie decyzji Rady Europejskiej z dnia 16-17 grudnia 2010 r. dotyczącej zmiany art. 136 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności procedury jej stanowienia w UE oraz procedury jej ratyfikacji

Przegląd Sejmowy 2012, nr 2, s. 147-176.

Współautorstwo: Nowak-Far, Artur; Mik, Cezary; Czarny, Piotr

Opinia prawna na temat wykładni art. 163a ust. 2 regulaminu Sejmu

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 2012, nr 2, s. 67-71.

Przedmiot opinii stanowi wykładnia art. 163a ust. 2 zdanie pierwsze regulaminu Sejmu, zgodnie z którym w przypadku zgłoszenia na posiedzeniu komisji wniosku w sprawie proceduralnej wniosek taki głosowany jest niezwłocznie. Wątpliwości związane z interpretacją tego przepisu zrodziły się na wspólnym posiedzeniu Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji ds. Kontroli Państwowej, rozpatrujących poselski projekt uchwały w sprawie zlecenia Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji (KRRiT) dotyczącej prawidłowości udzielenia koncesji na nadawanie naziemnej telewizji cyfrowej (druk sejmowy nr 133). Podczas posiedzenia został złożony wniosek o odroczenie rozpatrywania wyżej wskazanego projektu do czasu podjęcia rozstrzygnięć przez sąd administracyjny, do którego złożyła odwołanie jedna ze stron postępowania. Podstawowy problem podniesiony w zleceniu dotyczy określenia, które z wniosków składanych na posiedzeniach komisji sejmowych są wnioskami w sprawach proceduralnych. Na tle stanu faktycznego stanowiącego źródło wątpliwości pojawia się pytanie, czy do wniosków proceduralnych można zaliczyć wniosek, w którym postuluje się odroczenie rozpatrzenia sprawy merytorycznej bez wskazania precyzyjnego terminu, uzależniając jej rozpatrzenie od nastąpienia zdarzenia przyszłego i niepewnego, jakim są czynności i decyzje podjęte przez organ zewnętrzny.

In the light of Article 163a Paragraph 2 of the Standing Orders of the Sejm of the Republic of Poland the motion to adjourn the examination of the matter by a parliamentary committee is a procedural proposal, since it concerns the conduct of the committee that is hearing the case and does not lead to a decision on the merits. Although the rules of the Parliament don’t define the issue of “postponing” of the work of parliamentary committees, the deadline for the return to the matter should be clarified in some way. In this case the request for deferral of consideration by the committee, pending the outcome of the court. Although it does not indicate a specific date, it specifies a time of return.

Opinia prawna na temat dopuszczalności i zgodności z prawem projektu dezyderatu w sprawie kontroli organizacji wyjazdów i zapewnienia bezpieczeństwa osobom zajmującym kierownicze stanowiska...

Przegląd Sejmowy 2011, nr 5, s. 104-115.

Decyzja francuskiej Rady Konstytucyjnej w sprawie Traktatu z Lizbony w świetle wcześniejszych orzeczeń dotyczących integracji europejskiej

Studia Prawnicze Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2011, nr 2, s. 37-58.

Opinia prawna na temat kontroli konstytucyjności prawa wtórnego Wspólnot/Unii Europejskiej na przykładzie Francji

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2011, nr 3, s. 63-78.

Opinie prawne na temat aspektów konstytucyjnych projektu Protokołu w sprawie obaw narodu irlandzkiego co do traktatu z Lizbony

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 2011, nr 4, s. 130-144.

Opinie prawne w sprawie aspektów proceduralnych pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu

Przegląd Sejmowy 2011, nr 6, s. 126-130.

Opinie prawne w sprawie prawomocności i wykonalności postanowienia marszałka Sejmu stwierdzającego wygaśnięcie mandatu poselskiego

Przegląd Sejmowy 2011, nr 6, s. 139-146.

Opinie prawne w sprawie trybu ratyfikacji umowy o transporcie lotniczym między Kanadą a UE i jej państwami członkowskimi, sporządzonej w Brukseli, 17.12.2009 r.

Przegląd Sejmowy 2011, nr 4, s. 124-131.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku na tle zasad konstytucjonalizmu europejskiego

Europejski Przegląd Prawa i Stosunków Międzynarodowych 2009, nr 1, s. 54-70.

Odpowiedzialność karna prezydenta V Republiki Francuskiej

Przegląd Sejmowy 2008, nr 6, s. 71-86.

The signifi cance of the issue of President’s responsibility grows with an increasing role of his offi ce in the practice of operation of the national system of government. The strong position of French President and his political authority has been fi rmly established in the history of the Fifth Republic. President’s responsibility is regulated by Article 68 of the Constitution of 1958. Despite interpretative disputes among theoreticians, the matter has not attracted attention of practitioners until the presidency of Jacques Chirac. Then, a doubt was raised whether during the exercise of the function of a head of state, he could be heard as a witness in relation to matters taking place before assuming the offi ce. The decisions of the Constitutional Council and the Court of Cassation [Cour de Cassation] did not provide unequivocal answer to this question, and this was the reason for the change of criminal-law status of the President. On the basis of the amendment of the Constitution of 1958, adopted by the Constitutional Act of 23rd February 2007, a peculiar model of Presidential responsibility, called an institutional responsibility, was created. This model established the possibility, hitherto unknown to the French law, of removal of the President from offi ce (destitution). The key element underlying the constitutional reform was a strong conviction that, from the moment of his election, the President ceases to be an ordinary citizen/subject to trial (n’est pas un citoyen/justiciable ordinaire). This is so because the President of the Fifth Republic, elected in universal and direct election, is the highest representative of the Nation and guarantor of existence of the State. For this reason, the President cannot be held responsible (irresponsabilité) for the activities carried out in his offi cial capacity, except for acts subject to jurisdiction of the International Criminal Court (Article 53-2 of the Constitution) or incompatible with the dignity of his offi ce (Article 68 of the Constitution). As concerns other activities undertaken either before assuming the function or during the exercise of the offi ce, but unconnected with it, any proceedings to which the President would be a party are prohibited during the period of the holding of offi ce by the President (inviolabilité). Of special importance is the place reserved in this model for the sovereign who assesses the performance of the duties by the head of state, initially, by its representatives and then, in direct elections. Under the political system of the Fifth Republic characterized by a strong Presidency the scope of non-responsibility (irresponsabilité) is to be determined by the Nation which have the fi nal say

Uprawnienia kontrolne Najwyższej Izby Kontroli wobec sądów

Przegląd Sejmowy 2007, nr 1, s. 21-34.

Przejęcia przez inny organ kompetencji Marszałka Sejmu dotyczących ustalania porządku dziennego posiedzenia

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 2006/2007, nr 4/1, s. 35-41.

Zgłaszanie poprawek do projektu ustawy budżetowej : opinia prawna

Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 2007, nr 3, s. 9-19.

Rola Marszałka Sejmu w postępowaniu ustawodawczym

Przegląd Legislacyjny 2004, nr 2, s. 12-35.

Pytania o konstytucję

Studia Prawnicze 2003, nr 3, s. 5-34.

Współautorstwo: Kruk, Maria; Łopatka, Adam; Sokolewicz, Wojciech; Wawrzyniak, Jan; Wieruszewski, Roman; Wołpiuk, Waldemar J.; Górzyńska, Teresa; Falski, Jacek; Popławska, Ewa; Rychlik, Jerzy; Laskowska, Marzena

[Analiza opracowana w INP PAN].

Po pięciu latach obowiązywania Konstytucji RP w świecie polityki, w prasie, w kręgach intelektualistów, w nauce pojawia się wątek oceny społecznej roli i prawnej skuteczności tego aktu w procesie rządzenia l w rozwiązywaniu problemów państwa i społeczeństwa. Dwie szczególne okoliczności powodują, ze ta dyskusja nie jest czysto akademicka. Po pierwsze, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej jest procesem wymagającym przystosowania polskiego porządku prawnego do norm i standardów unijnych, co stawia pytania zarówno o zgodność Konstytucji z niektórymi z nich w zupełnie konkretnych sprawach, jak i o jej zdolność do przyszłego harmonijnego ,,współżycia" z prawem europejskim. Po drugie, jest to coraz powszechniej odczuwany spadek publicznego zaufania do elit politycznych. W tych warunkach sięgnięcie do konstytucji jest naturalnym społecznym odruchem nadziei, że w jej zmianach znajdzie się remedium. Poglądy w tym zakresie nie są jednak zbieżne ani co do samego faktu konieczności zmian, ani co do ich zakresu. Z jednej strony propozycje dotyczą zmian tylko niektórych zasad, np. prawa wyborczego, z drugiej rozlega się wołanie o zmiany radykalne, np. o przejście do IV Rzeczypospolitej' Stabilna konstytucja jest niewątpliwie samoistną wartością, której należy strzec. Daje pewność i zaufanie do fundamentalnych Zasad ustrojowych i utrwala porządek prawny w państwie' jest konsekwentnym kryterium oceny funkcjonowania władzy, stanowi stały punkt odniesienia dla praw obywatelskich. Z tych ważnych racji wypływ a też przekonanie, że nie należy podejmować żadnych zmian, zwłaszcza nieopartych na głębokiej analizie. Ceniąc te przekonania, trzeba jednak taką analizę podjąć. Przede wszystkim dotyczyć ona powinna sytuacji społecznej i warunków politycznych, w jakich działa konstytucja, i udzielenia odpowiedzi na pytanie, za co można ją ,,winić'' i za co odpowiedzialne mogą być jej przepisy, w jakim stopniu zaś ową winę ponosi ustawodawstwo, a zwłaszcza jego braki, niepozwalające na pełne stosowanie konstytucji, praktyka konstytucyjna, a nawet okoliczności całkowicie pozaprawne. Następnie na tym gruncie dokonać można przeglądu instytucji i procedur konstytucyjnych w celu stwierdzenia, które z nich należałoby skorygować i jaki ta korekta - w konkretnych warunkach - może przynieść rezultat. Szerokiej i dogłębnej analizie towarzyszyć powinien postulat zmian tylko niezbędnych (przecież gdy bolączką jest słabość rządu, nie trzeba go od razu likwidować), a zwłaszcza wystrzegania się niesprawdzonych, radykalnych eksperymentów. Pamiętać trzeba także, ze konstytucja jest tylko jednym' nawet jeśli fundamentalnym, elementem budowania demokracji. Równie ważne jest dobre ustawodawstwo i nie gorsza praktyka polityczna. Nie mówiąc o dobrej znajomości samego tekstu konstytucji, a i to często zawodzi. Jak napisał w I9Ż7 r. prof. K.W. Kumaniecki: ,,Konstytucja bowiem - to jakby tylko mury. Życie zaś, mające w ich wnętrzu tętnić, można zawsze urządzić w taki sposób, że nawet w niewygodnych ścianach będzie ono zdrowem i pełnem siły''. Niniejszy tekst jest próbą otwarcia dyskusji, przeglądu tekstu Konstytucji RP z 7 kwietnia 1997 r. właśnie z punktu widzenia trafności jej przepisów i ich funkcjonowania w życiu publicznym. Intencją autorów jest wskazanie tych obszarów, które należałoby poddać rozważeniu, czy nie tkwią w nich elementy dysfunkcjonalne. Założeniem nie jest jednak proponowanie zmian: ani konkretnych przepisów, ani tym bardziej radykalnych reform ustrojowych. Co więcej, autorzy nawet nie wskazują, że znają poprawne lub jedynie słuszne rozwiązania. Stawiają tylko pytania w wybranych, najważniejszych kwestiach.

After five years of the Constitution of the Republic of Poland, a theme is emerging in the political world, in the press, in intellectual circles and in academia to assess the social role and legal effectiveness of this act in the process of governance and in solving the problems of the state and society. Two particular circumstances make this discussion go beyond purely academic considerations. Firstly, Poland's accession to the European Union is a process requiring the adaptation of the Polish legal order to EU norms and standards, which raises questions both about the compatibility of the Constitution with some of them in quite specific matters, and about its capacity for future harmonious “coexistence” with European law. Secondly, there is the increasingly widespread decline in public trust in political elites. Under these conditions, reaching out to the Constitution is a natural social reflex of hope that a remedy will be found in its amendments. However, views in this area do not converge either on the necessity of change per se or on its scope. On the one hand, the proposals only concern changes to certain principles, e.g. electoral law, while on the other, there are calls for radical changes, e.g. moving to the “Fourth Republic”. A stable constitution is undoubtedly an intrinsic value to be guarded. It provides certainty and confidence in fundamental Constitutional principles and perpetuates the legal order in the state. is a consistent criterion for assessing the functioning of government, and is a constant reference point for citizens' rights. From these important rationales also results the conviction that no changes should be undertaken, especially when not based on deep analysis. In valuing these beliefs, however, such an analysis must be undertaken. First and foremost, it should concern the social situation and the political conditions in which the constitution operates, answering the question of what it can be “blamed” for and which of its provisions can be held responsible for, and to what extent the legislation, and in particular its deficiencies, which do not allow for the full application of the constitution, constitutional practice or even circumstances outside the law are to blame. Then, on this basis, constitutional institutions and procedures can be reviewed in order to ascertain which ones should be corrected and what this correction – under specific conditions – is able to achieve. A broad and in-depth analysis should be accompanied by a demand for only necessary adjustments (after all, when weak government is the problem, it does not have to be abolished straight away), while avoiding untested, radical experiments. It should also be remembered that the constitution, even if fundamental, is only one of the building elements of democracy. Equally important is good legislation and political practice. Not to mention a good knowledge of the text of the constitution itself, and even here we often observe failures. As prof. K.W. Kumaniecki wrote in 1927: “For the Constitution is merely walls. And the life that is meant to thrive between them can always be arranged in such a way that it is healthy and full of strength even within uncomfortable walls”. This text is an attempt to open a discussion, to review the text of the Polish Constitution of 7 April 1997 precisely from the point of view of the relevance of its provisions and their functioning in public life. It is the intention of the authors to identify those areas that should be subjected to consideration as to whether dysfunctional elements can be found within them. The premise, however, is not to propose changes: neither to specific legislation, nor radical systemic reforms. Moreover, the authors do not even indicate that they know the correct or even right solutions. They only pose questions on selected key issues.

Odpowiedzialność karna Prezydenta V Republiki Francuskiej

Przegląd Sejmowy 2002, nr 3, s. 119-122.

[Dotyczy wyroku Sądu Kasacyjnego].

Zasada laickości we Francji : spotkanie prawników w Aix-en-Provence

Prawo i Życie 2001, nr 1, s. 56-61.

Implementacja - próba definicji : europejski porządek prawny

Prawo i Życie 2001, nr 11, s. 17-25.

Miejsce prawa wspólnotowego w wewnętrznym porządku prawnym Francji

Studia Prawnicze 2001, nr 3/4, s. 175-185.

Konstytucja Francji z 1958 r., choć uchwalona już po ratyfikowaniu przez Francję traktatów założycielskich Wspólnot Europejskich, nie przewidziała żadnych szczególnych regulacji związanych z członkostwem w organizacjach międzynarodowych tego typu. Do 1992 r. uczestnictwo Francji we Wspólnotach opierało się na ogólnych postanowieniach konstytucyjnych, a zwłaszcza ust. 15 preambuły do konstytucji z 1946 r. Zasadnicze zmiany w tym zakresie przyniosła reforma konstytucyjna z 1992 r. Reforma ta, choć regulowała wiele kwestii, nie wprowadziła żadnych postanowień dotyczących miejsca oraz obowiązywania i stosowania prawa wspólnotowego w wewnętrznym porządku prawnym Francji. Zagadnienia te są rozpatrywane na gruncie przepisów dotyczących zobowiązań międzynarodowych wszelkiego typu. Szereg kwestii podlega zaś nieustannej interpretacji sądów, wśród których zasadniczą rolę odgrywają Trybunał Kasacyjny, Rada Konstytucyjna oraz Rada Stanu. Na uwagę zasługuje fakt, że pomimo ukształtowanej w drodze orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zasady prymatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym, we Francji niepodważalny wydaje się pogląd o nadrzędnej roli konstytucji nad wszelkimi normami prawnymi obowiązującymi w państwie. Nawet wyrażona wprost w art. 55 zasada prymatu umów międzynarodowych nad ustawami, zyskała całkowite zrozumienie dopiero z końcem lat osiemdziesiątych XX wieku.

The 1958 Constitution of France, although enacted after France had already ratified the founding treaties of the European Communities, did not provide for any specific regulations relating to membership of international organisations of this type. Until 1992, France's participation in the Communities was based on general constitutional provisions, in particular paragraph 15 of the preamble to the 1946 Constitution.The 1992 constitutional reform brought fundamental changes in this respect. Even though it regulated numerous issues, the reform did not introduce any provisions concerning venue as well as the validity and applicability of community law in the French internal legal system. These issues are dealt with under the provisions of international obligations of all types. In turn, a number of issues are subject to constant interpretation by the courts, among which the Court of Cassation, the Constitutional Council and the Council of State play a crucial role. It is noteworthy that, despite the principle of the primacy of community law over national law established through the case-law of the European Court of Justice, in France, the view of the supremacy of the constitution over any legal norms in force in the state seems unassailable. Even the principle, expressed explicitly in Article 55, of the primacy of international agreements over laws, only gained complete understanding with the end of the 1980s.

Dyktatorzy i demokraci

Prawo i Życie 2001, nr 12, s. 36-38.

Kamienie milowe

Prawo i Życie 2000, nr 5, s. 22-27.

[Dotyczy stosowania przez sądy polskie Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka].

Artykuł 41 konstytucji francuskiej z 1958 roku : kilka uwag na tle książki Erica Olivy, L'article 41 de la Constitution du 4 octobre 1958. Initiative législative et Constitution

Przegląd Sejmowy 2000, nr 1, s. 40-50.

For more than 20 years in the framework of the Constitutional Judiciary Study and Research Group (Groupe d’etudes et de recherches sur la justice constitutionnelle) at the University in Aix-en-Provence under the direction of Professor Louis Favoreu extensive studies on the legal system of the V French Republic are being conducted. Eric Oliva in his book undertakes a deep analysis of parliamentary procedure foreseen in article 41 of the Constitution of France of 1958 — this analysis provides us with continual discovery ofunkonown, forgotten or unexplored institutions. A closer characterization of this work is preceded by comments by the author on the general conception of laws and decrees in France as well as the evolution which took place in this area. The deliberations of the author concern the problem matter of the separation of norm-creative jurisdiction between the legislative and executive branches in modern France. The constitutional regulation of this separation is presented as is — which is very important — the constitutional practice in this area as well as the evolution of both the rulings of the Constitutional Council and of French doctrine. We have a splendid example of the interpretation of the constitution applied in France that changes in a clear manner the designation of art. 41 of the constitution of 1958. The entirety of the solutions remains in c

Konstytucja V Republiki Francuskiej wobec Unii Europejskiej

Przegląd Prawa Europejskiego 1999, nr 1, s. 43-60.