Francuskie spory o konstytucyjność reformy emerytalnej : glosa do decyzji Rady Konstytucyjnej z 14.04.2023 r., nr 2023-849 DC

Państwo i Prawo 2023, nr 12, s. 168-178.

Proces wprowadzania w życie we Francji niekorzystnych dla obywateli rozwiązań emerytalnych sprawił, że konstytucja stała się wyjątkowo często obecna w świadomości społecznej i debacie publicznej. Dylematy wokół podniesienia wieku emerytalnego przyczyniły się do wzmożenia dyskusji oraz refleksji nad kondycją państwa, jego instytucji, a w efekcie zaufaniem obywateli do państwa. Istotę problemów wzmacnia fakt, że V Republika celebruje w tym roku sześćdziesięciopięciolecie istnienia, a konstytucja z 1958 r. zyskuje miano najdłużej obowiązującej francuskiej ustawy zasadniczej.

In 2023, public life in France has been dominated by the debate surrounding the implementation of the pension reform. The bill, the core of which is an increase in the retirement age from sixty-two to sixty-four, sparked immediate public protests. The widespread disagreement with the retirement age change led to the involvement of the Constitutional Council, which, in the procedure of preventive review, ruled that the statute was consistent with the constitution and that it was impossible to hold a referendum by means of a so-called split, parliamentary and citizens’, initiative. The commentary discusses these two issues in the broader context of French constitutional thought.

Stroje kąpielowe a podstawowe zasady V Republiki Francuskiej : glosa do orzeczenia francuskiej Rady Stanu z 21.06.2022 r., nr 464648

Państwo i Prawo 2022, nr 12, s. 154-164.

Artykuł stanowi analizę orzeczenia Rady Stanu, która orzekła w sprawie zawieszenia przez sąd administracyjny w Grenoble regulaminu wydanego przez radę miasta dla basenów miasta Grenoble. Rada Stanu uznała, że bardzo szczególne odstępstwo od przepisów prawa powszechnego dotyczących noszenia dopasowanych strojów kąpielowych, ustanowionych ze względów higienicznych i bezpieczeństwa, dokonane w celu zaspokojenia potrzeby religijnej, może mieć wpływ na prawidłowe funkcjonowanie usługi publicznej i równe traktowanie użytkowników w warunkach naruszających zasadę neutralności usług publicznych.

The article is an analysis of a ruling by the Council of State, which concerned suspension by the Grenoble Administrative Court of the regulations issued by the city council for the city pools in Grenoble. The Council of State held that a very specific derogation from provisions of generally applicable law on the wearing of fitting swimwear, enacted for reasons of hygiene and safety, said derogation aimed to meet a religious need, could affect the proper functioning of a public service and equal treatment of users in conditions that violate the principle of neutrality of public services.

Skutki wadliwych rozwiązań konstytucyjnych : glosa do decyzji francuskiej Rady Konstytucyjnej z 9.05.2019 r., nr 2019-1 RIP

Państwo i Prawo 2020, nr 10, s. 148-155.

W glosowanej decyzji nr 2019-1 RIP z 9.05.2019 r. Rada Konstytucyjna po raz pierwszy orzekła w trybie znowelizowanej procedury referendalnej. Na mocy przepisów art. 11 ust. 3-6 konstytucji wprowadzonych do konstytucji w 2008 r., projekt ustawy zainicjowany przez parlamentarzystów i poparty przez odpowiednią liczbę obywateli może, po spełnieniu odpowiednich warunków, stanowić przedmiot referendum ogólnokrajowego. Do Rady Konstytucyjnej należy ocena projektu ustawy na różnych etapach postępowania. Rada Konstytucyjna, choć w swej działalności orzeczniczej nie unikała odważnych decyzji, tym razem ograniczyła rozstrzygnięcie do wykładni językowej, bowiem przepisy poddane ocenie były jasne i precyzyjne. Oczekiwanie, by Rada Konstytucyjna w drodze wykładni norm naprawiała błędy ustawodawcy odpowiedzialnego za jakość prawa, wydaje się zbyt daleko idące.

In the commented decision No. 2019-1 RIP of 9 May 2019, the Constitutional Council for the first time adjudicated in the amended referendum procedure. Pursuant to Article 11(3)-(6) of the constitution, inserted into the constitution in 2008, a bill promoted by MPs and supported by an adequate number of citizens can, once the relevant conditions are met, be the subject of a nationwide referendum. The Constitutional Council’s task it to assess the bill at various stages of the procedure. Although the Constitutional Council has not shied away from bold decisions in its adjudicating activity, this time it limited the adjudication to a linguistic interpretation, because the provisions that were reviewed were clear and precise. It seems excessive to expect the Constitutional Council to remedy the errors made by the legislature, which is responsible for the quality of the law.

Glosa do decyzji RK we Francji z 30 maja 2000 r. nr 2000-429 DC

Przegląd Sejmowy 2010, nr 6, s. 168-174.

[Dotyczy równego dostępu kobiet i mężczyzn do mandatów wyborczych i funkcji pochodzących z wyborów].