Francuskie spory o konstytucyjność reformy emerytalnej : glosa do decyzji Rady Konstytucyjnej z 14.04.2023 r., nr 2023-849 DC

Państwo i Prawo 2023, nr 12, s. 168-178.

Proces wprowadzania w życie we Francji niekorzystnych dla obywateli rozwiązań emerytalnych sprawił, że konstytucja stała się wyjątkowo często obecna w świadomości społecznej i debacie publicznej. Dylematy wokół podniesienia wieku emerytalnego przyczyniły się do wzmożenia dyskusji oraz refleksji nad kondycją państwa, jego instytucji, a w efekcie zaufaniem obywateli do państwa. Istotę problemów wzmacnia fakt, że V Republika celebruje w tym roku sześćdziesięciopięciolecie istnienia, a konstytucja z 1958 r. zyskuje miano najdłużej obowiązującej francuskiej ustawy zasadniczej.

In 2023, public life in France has been dominated by the debate surrounding the implementation of the pension reform. The bill, the core of which is an increase in the retirement age from sixty-two to sixty-four, sparked immediate public protests. The widespread disagreement with the retirement age change led to the involvement of the Constitutional Council, which, in the procedure of preventive review, ruled that the statute was consistent with the constitution and that it was impossible to hold a referendum by means of a so-called split, parliamentary and citizens’, initiative. The commentary discusses these two issues in the broader context of French constitutional thought.

Czy młodzi mogliby więcej? : obszary obywatelskiego zaangażowania w demokrację/i

Zagadnienia prawa konstytucyjnego : księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Krzysztofowi Skotnickiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin.T. 1 / pod redakcją Aldony Domańskiej. Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2023, s. 167-178.

Le référendum en Pologne : conditions juridiques et effets politiques

Lettre de l’Est 2023, nr 32, s. 3-7.

Starting from the revival of the debates on migration within the European Union, which in fact gave the party “Law and Justice” (PiS) a pretext to organize a referendum, the author analyzes in this article the workings of the referendum in Poland as enshrined in the Constitution. By observing what this mechanism implies for Polish representative democracy and for citizen participation, the author identifies a series of shortcomings that constitute an obstacle to the effective exercise of the right to participate.

Difficile avenir de la justice constitutionnelle en Pologne : Changements législatifs, litiges et dilemmes persistants

Lettre de l’Est 2023, nr 31, s. 24-31.

In this article, the author traces the main challenges and reforms to which the Polish Constitutional Tribunal was subjected after the political party “Law and Justice” (PiS) came to power. Indeed, the reforms conferring a dominant status to judges loyal to the majority party represent a major crisis in the Polish legal order. This has thus implied that other jurisdictions are trying to preserve the hegemony of the Constitution and human rights, in particular through the mechanism of constitutional review.