Ściganie zbrodni międzynarodowych : uwagi dotyczące konieczności wprowadzenia zmian w polskim prawie karnym

Studia Prawnicze 2024, nr 2, s. 7-34.

Współautorstwo: Grzebyk, Patrycja; Wierczyńska, Karolina

W artykule zaprezentowano wyniki badań mających za przedmiot odpowiedź na pytanie, czy polskie prawo karne jest ukształtowane w sposób umożliwiający prowadzenie skutecznych, czyli pozwalających na oskarżenie konkretnych osób i wydanie wobec nich wyroków, postępowań karnych w sprawie zbrodni międzynarodowych, do których ścigania jest zobowiązana Polska. Wnioski z badań wskazują, że tak nie jest. Regulacje dotyczące definicji zbrodni międzynarodowych i zasad wykonywania jurysdykcji wobec nich są niewystarczające. W pierwszej części artykułu wyjaśniono, że ściganie zbrodni międzynarodowych stanowi zobowiązanie międzynarodowoprawne Rzeczypospolitej i brak podejmowania działań na rzecz wykonania tego obowiązku wiąże się z odpowiedzialnością w prawie międzynarodowym. W drugiej skupiono się na zasygnalizowaniu braku penalizacji danych zbrodni międzynarodowych w polskim k.k. albo rozbieżności pomiędzy definicjami zbrodni międzynarodowych w prawie międzynarodowym a tymi przyjętymi w polskim k.k. W trzeciej części przeanalizowano kwestie dopuszczalności wykonywania jurysdykcji przez sądy polskie nad zbrodniami międzynarodowymi popełnionymi poza terytorium państwa polskiego. Artykuł wieńczą konkluzje, w których podkreślono, że brak realizacji przez Polskę zobowiązań międzynarodowych prowadzi nie tylko do „strukturalnej bezkarności”, lecz także do niezrealizowania celów stojących przed wymiarem sprawiedliwości w sprawach karnych.

The article presents the results of research aimed at examining whether Polish criminal law is shaped in a way that allows for conducting effective, i.e. allowing for the indictment of specific persons and the issuance of sentences against them, criminal proceedings in the case of international crimes, which Poland is obliged to prosecute. The conclusions from the research indicate that this is not the case. The regulations concerning the definition of international crimes and the principles of exercising jurisdiction over them are insufficient. Not only is the prosecution of international crimes an international law obligation of the Republic of Poland, as explained in the first part of the article, but the lack of action to fulfil this obligation also carries international legal responsibility. Not only does the second part focus on signalling the lack of penalization of certain international crimes in the Polish Penal Code, but it also highlights discrepancies between the definitions of international crimes in international law and those adopted in the Polish Penal Code. Finally, the third part analyzes the issues of the admissibility of exercising jurisdiction by Polish courts over international crimes committed outside the territory of the Polish state. The article ends with conclusions that emphasize that Poland’s failure to implement its international obligations leads not only to „structural impunity” but also to the failure to achieve the goals of the criminal justice system.

Międzynarodowy Trybunał Karny wkracza w przyszłość : dowody elektroniczne i sztuczna inteligencja

Hominum causa omne ius constitutum sit : księga jubileuszowa Profesora Piotra Hofmańskiego / redakcja naukowa Paweł Czarnecki, Sonia Głogowska, Adam Górski, Andrzej Sakowicz, Andrzej Światłowski. Warszawa : Wolters Kluwer, 2024, s. 633-642.

Autorytarny proces karny : cechy konstytutywne i próba definicji

Autorytarny proces karny : rzetelność procesu karnego w państwie niepraworządnym / pod redakcją Jerzego Skorupki i Doroty Czerwińskiej. Wrocław : Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2024, s. 11-47.

The EU E-evidence Package from the Polish Perspective : High Time for a Systemic Change

Studia Iuridica Lublinensia 2024, t. 33, nr 5, s. 125-153.

The article focuses on the problems resulting from the adoption of Regulation (EU) 2023/1543 of the European Parliament and of the Council on European Production Orders and European Preservation Orders for electronic evidence in criminal proceedings and for the execution of custodial sentences following criminal proceedings. Once the Regulation enters into force (18 August 2026), national courts will be able to include data obtained as a result of issuing of a European Production Order and (at an earlier stage) a European Preservation Order in the case file and then assess their admissibility. The e-evidence package offers procedural authorities a tool to gather electronic evidence. At the same time, this package is silent about the way these evidence – so easily and quickly acquired from service providers in other Member States – should be treated by national courts. Meanwhile, this is the stage that is decisive for justice systems and may lead to numerous – both legal and practical – problems. Therefore, the article deals with the problem of how the e-evidence package looks from the Polish perspective and how Polish courts can admit electronic evidence into criminal trial. Furthermore, attention is drawn to the problem of direct application of this Regulation and the problem of equivalence of the powers of national authorities towards service providers residing in other states and service providers residing in Poland. In this area, an analysis of national legal framework is presented, the aim of which is to show whether there are currently adequate and equivalent legal grounds for issuing production and preservation orders in national law towards national providers. The analysis shows that several changes in the Polish law are necessary in order to secure and ensure the effective application of the Regulation.

W artykule skupiono się na problemach wynikających z przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1543 z dnia 12 lipca 2023 r. w sprawie europejskich nakazów wydania i europejskich nakazów zabezpieczenia dowodów elektronicznych w postępowaniu karnym oraz w postępowaniu karnym wykonawczym w związku z wykonaniem kar pozbawienia wolności. Po wejściu w życie tego rozporządzenia (18 sierpnia 2026 r.) sądy krajowe będą mogły wykorzystywać w postępowaniu karnym dane uzyskane w wyniku europejskiego nakazu wydania dowodów elektronicznych oraz (na wcześniejszym etapie) europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów elektronicznych, a następnie oceniać ich dopuszczalność. Pakiet e-dowodów oferuje organom procesowym narzędzie umożliwiające gromadzenie dowodów w formie elektronicznej. Jednocześnie w pakiecie tym nie wspomina się o tym, w jaki sposób te dowody – tak łatwo i szybko uzyskane od usługodawców w innych państwach członkowskich – powinny być traktowane przez sądy krajowe. Tymczasem jest to kluczowy etap oceny wyników tej współpracy dla organów wymiaru sprawiedliwości oraz może rodzić liczne problemy, zarówno prawne, jak i praktyczne. Dlatego w artykule przeanalizowano, jak wygląda pakiet e-dowodów z polskiej perspektywy oraz w jaki sposób polskie sądy mogą dopuszczać w procesie karnym dowody elektroniczne uzyskane od usługodawców na podstawie przepisów tego rozporządzenia. Ponadto zwrócono uwagę na problem bezpośredniego stosowania przepisów rozporządzenia oraz problem równoważności uprawnień organów krajowych wobec usługodawców mających siedzibę w innych państwach i wobec usługodawców mających siedzibę w Polsce. W tym obszarze przedstawiono analizę krajowych ram prawnych, której celem jest pokazanie, czy obecnie istnieją w polskim procesie karnym odpowiednie i równoważne podstawy prawne do wydawania nakazów wydania i zabezpieczenia dowodów elektronicznych w prawie krajowym wobec usługodawców krajowych. W wyniku przeprowadzonej analizy wykazano, że w celu zabezpieczenia i zapewnienia skutecznego stosowania rozporządzenia konieczne jest dokonanie zmian w polskim prawie karnym procesowym.

The ICC enters into the future : the digital-evidence revolution or evolution?

Revista Brasileira de Direito Processual Penal 2024, t. 10, nr 3, s. 1-40.

Investigations into core international crimes should take into consideration the new, digital environment of evidence gathering. They cannot be conducted based solely on analogue means in a world that has become digital so fast. The ICC is taking an active part in the digital revolution in its investigations of core crimes, by establishing a new model of coping with the gathering, analysis, and management of digital evidence: the OTPLink and Project Harmony. In this article, firstly the response of the Office of the Prosecutor (OTP) to the digital environment of evidence-gathering is analyzed, whereby the OTP decided to use algorithms in order to more effectively manage evidence. The legal character of these new developments is analyzed, as well as the dangers they pose for the assessment of evidence and the fact-finding process. In this analysis it is also necessary to establish whether this is indeed a “AI revolution”. Further analysis will focus on answering the question whether the digitalized tools used by the OTP fulfill all the preconditions necessary in order to ensure the credibility and authenticity of digital evidence. At the same time it is necessary to distinguish between the case law of the Chambers that relies on the traditional assessment of open sources, and the Internet-derived evidence based on the revolutionized algorithm-based gathering and management of evidence by the OTP. To this end there is a need to analyze the attitude toward digital evidence adopted so far by the Chambers with respect to the assessment of digital evidence and the use of such evidence in fact-finding. The key question that needs to be answered is whether the revolution is taking place only before the OTP, whereas the Chambers adopt a more evolutionary attitude.

As investigações sobre crimes internacionais graves devem levar em consideração o novo ambiente digital de coleta de provas. Não é possível conduzi-las baseando-se exclusivamente em meios analógicos em um mundo que se tornou digital tão rapidamente. O Tribunal Penal Internacional (TPI) participa ativamente da revolução digital na investigação de crimes graves, estabelecendo um novo modelo para lidar com a coleta, análise e gestão de provas digitais: o OTPLink e o Projeto Harmony. Neste artigo, primeiramente, será analisada a resposta do Gabinete do Procurador (OTP) ao ambiente digital de coleta de provas, onde o OTP decidiu utilizar algoritmos para gerenciar provas de forma eficaz. O caráter jurídico desses novos desenvolvimentos será analisado, bem como os perigos que eles apresentam para a avaliação de provas e o processo de apuração dos fatos. Nesta parte, será também necessário estabelecer se isso constitui, de fato, uma "revolução da IA". Além disso, a análise abordará a questão de saber se as ferramentas digitalizadas utilizadas pelo OTP cumprem todos os pré-requisitos no que diz respeito à credibilidade e autenticidade das provas digitais. Contudo, é necessário distinguir entre a jurisprudência das Câmaras, que se baseia na avaliação tradicional de fontes abertas e provas derivadas da internet, e a coleta e gestão de provas baseada em algoritmos revolucionados pelo OTP. Para esse fim, é preciso analisar a atitude adotada até o momento pelas Câmaras em relação à avaliação das provas digitais e ao uso dessas provas na apuração dos fatos. A questão central que precisa ser respondida é se a revolução está ocorrendo apenas no âmbito do OTP, enquanto as Câmaras apresentam uma atitude mais evolutiva.

Digital evidence in investigations concerning Russian crimes in Ukraine

The Russian-Ukrainian conflict and war crimes : challenges for documentation and international prosecution / edited by Patrycja Grzebyk and Dominika Uczkiewicz. Abingdon ; New York : Routledge, 2025, s. 129-144.

The character of the conflict in Ukraine requires a new approach to evidentiary law. Technology is absolutely the key. In the case of crimes committed in Ukraine, gathering of digital evidence took an unencountered scale – there are hundreds of thousands of digital relations of potential witnesses uploaded on the Internet so far: by the use of digital questionnaires and databanks, which can be also managed by algorithms. The character and scale of such crimes does not only require special forms of gathering evidence but also forces the use of this form: it would already take a whole year to watch the relevant video evidence and read all the information provided by the witnesses in the open sources. Such quality (digital) and quantity (abundance of evidence) – is a complete novelty in an investigation and requires a new attitude. Therefore, documentation of the crimes committed in Ukraine requires unique methods of verification, standardization, and management of evidence in order to deal with this overabundance. The chapter deals with the types of digital evidence used to document the conflict in Ukraine for the purposes of the ongoing international and national investigations, the methods of verification and management of such evidence.