Zakres ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych

Warszawa : Instytut Nauk Prawnych PAN, 2024

Seria: Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna INP PAN

ISBN 9788366300-910; 9788366300774

406 stron. Bibliografia - s. 349-406.

Niniejsza publikacja została przygotowana na podstawie rozprawy doktorskiej i analizuje różne aspekty związane z ingerencją prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych. Jej celem jest przedstawienie i ustalenie zakresu ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych. Federacje sportowe, będąc podmiotami prawa prywatnego, regulują różnorodne kwestie związane z rywalizacją sportową w Europie i tworzą oddzielne systemy regulacyjne, które różnią się od krajowych i ponadnarodowych systemów prawnych. Ten rodzaj działalności regulacyjnej rodzi szereg praktycznych i teoretycznych zagadnień dotyczących wpływu na sytuację prawno-ustrojową jednostek, funkcjonowanie podmiotów prawnych w transakcjach gospodarczych oraz miejsce regulacji sportowych w ramach prawnego porządku Unii Europejskiej. Sport odgrywa istotną rolę w społeczeństwach europejskich, wykraczając poza prozaiczne aktywności rekreacyjne i generuje powstawanie różnych zagadnień społeczno-ekonomicznych, w tym prawnych. Złożoność systemu prawnego Unii Europejskiej wymaga poszanowania różnorodności systemów prawnych w Europie oraz poszukiwania metod zachowania ich autonomii. W tym zakresie publikacja czerpie z tradycji pluralistycznych koncepcji porządku prawnego UE i przedstawia relacje między regulacjami tworzonymi przez federacje sportowe i przepisy prawa unijnego w oryginalny sposób. Przybliża ewolucję kształtowania się wzajemnych relacji między autonomicznym systemem regulacyjnym tworzonym przez federacje sportowe i prawem Unii Europejskiej od lat 70. do współczesności. Analiza oparta jest w szczególności na przepisach unijnego prawa konkurencji, ale uwzględniono także ogólny zarys prawa antydyskryminacyjnego UE, swobód rynku wewnętrznego i praw podstawowych. W celu przedstawienia granic ingerencji w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych z perspektywy prawa unijnego wskazano na przesłanki stosowania prawa konkurencji UE, uzasadnienie aksjologiczne dla interwencji prawa UE, jak również znaczenie zasady proporcjonalności i obiektywnego uzasadnienia. Publikacja zawiera analizę aktów prawnych Unii Europejskiej, regulacji przyjmowanych przez federacje sportowe, orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, decyzji Komisji Europejskiej i literatury przedmiotu zgodną ze stanem prawnym na październik 2023 r. Rozdział pierwszy wprowadza czytelnika w model organizacji rywalizacji sportowej w Europie, nazywany „europejskim modelem sportu”. Omawia się w nim wielowymiarowy charakter sportu jako zjawiska społecznego, gospodarczego i kulturowego. Podkreśla się również cechy charakterystyczne tego modelu, co pozwala na zrozumienie kontekstu dalszych rozważań. Drugi rozdział skupia się na znaczeniu autonomii federacji sportowych w kontekście europejskiego modelu sportu. Zawiera analizę różnych aspektów tej autonomii, takich jak polityczny, organizacyjny czy prawny. Pozwala to lepiej zrozumieć, jakie są jej źródła i wymiary. Podkreśla się również autonomię samoregulacyjną federacji sportowych i jej wpływ na procesy normotwórcze w środowisku sportowym. Trzeci rozdział analizuje relacje między systemem regulacyjnym federacji sportowych, lex sportiva, a systemem prawnym Unii Europejskiej. Podkreślono znaczenie gwarancji dla autonomii federacji sportowych zawartych w prawie UE oraz omówiono, w jaki sposób instytucje UE kształtują te relacje poprzez działania miękkie i twarde. W czwartym rozdziale przedstawiono kształtowanie się warunków stosowania przepisów prawa UE do działalności sportowej na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Następnie analizuje się podmiotowy i przedmiotowy zakres przepisów prawa UE jako granicy autonomii federacji sportowych w świetle dotychczasowej działalności TSUE i Komisji. Piąty rozdział skupia się na objęciu działalności sportowej zakresem stosowania przepisów prawa konkurencji UE. Analizuje się celowość stosowania tych przepisów oraz ich prawne możliwości zastosowania, w tym szczegółową analizę przesłanek „przedsiębiorstwa”, „wpływu na handel między Państwami Członkowskimi” i formy naruszeń. W szóstym rozdziale zawarto rozważania, w jaki sposób stosowanie przepisów prawa konkurencji UE do sportu wyznacza granice autonomii federacji sportowych i warunki korzystania z niej. Przeanalizowane są zagadnienia proceduralne i materialne związane z ingerencją prawa konkurencji UE. W siódmym rozdziale udzielone zostają odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące możliwych środków zaradczych oraz sformułowane zostały wnioski i propozycje rozwiązań na moment ukończenia rozprawy. Pozostają one aktualne w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z grudnia 2023 r., które wyznacza dalszy horyzont badań i rozważań zawartych w publikacji.

This book is based on a doctoral thesis and examines various aspects of the intervention of European Union competition law in the autonomy of self-regulatory sports federations. The aim is to determine and present the extent to which European Union competition law intervenes in the autonomy of self-regulatory sports federations. Sports federations, as subjects of private law, regulate various issues related to sports competition in Europe and create separate regulatory systems that differ from national and supranational legal systems. This type of regulatory activity raises a number of practical and theoretical issues regarding its impact on the legal and institutional situation of individuals, the functioning of legal entities in economic transactions, and the place of sports regulations within the legal order of the European Union. Sports play a significant role in European societies, going beyond mere recreational activities and generating various socioeconomic issues, including legal ones. The complexity of the European Union legal system requires that the diversity of legal systems in Europe are respected and that methods to preserve their autonomy are found. In this regard, the book draws on the pluralistic traditions of the EU legal order and presents in an original way the relationship between regulations created by sports federations and EU law. It traces the evolution of the mutual relations between the autonomous regulatory system created by sports federations and European Union law from the 1970s to the present. The analysis is primarily based on EU competition law, but it also includes an overview of EU anti-discrimination law, internal market freedoms, and fundamental rights. In order to present the limits of EU law’s interference with the self-regulatory autonomy of sports federations, the book identifies the conditions for the application of EU competition law, the axiological justification for EU law intervention, and the importance of objective justification and the principle of proportionality. The book includes an analysis of EU legal acts, regulations adopted by sports federations, the case law of the Court of Justice of the European Union, decisions of the European Commission, and relevant literature as of October 2023. Section One introduces the reader to the model for organizing sports competition in Europe, referred to as the „European sports model”. It discusses the multidimensional nature of sports as a social, economic, and cultural phenomenon, as well as the characteristic features of this model – providing context for further considerations. Section Two focuses on the significance of sports federations’ autonomy in the context of the European sports model. It analyzes various aspects of this autonomy, such as political, organizational, and legal, to better understand its sources and scope. The self-regulatory autonomy of sports federations and its influence on normative processes in the sports environment are also emphasized. Section Three analyzes the relationship between the regulatory system of sports federations, lex sportiva, and the legal system of the European Union. It highlights the importance of guarantees for the autonomy of sports federations contained in EU law and discusses how EU institutions shape these relations through instruments of soft and hard law. Section Four presents how the conditions for applying EU law to sports activities was shaped by the case law of the Court of Justice. It then analyzes the subjective and objective scope of provisions of EU law as the boundary of sports federations’ autonomy in light of the previous activities of the CJEU and the Commission. Section Five focuses on how sports activities are covered by the scope of applying provisions of EU competition law. It analyzes the appropriateness of applying these provisions and their legal possibilities of application, including a detailed analysis of the criteria of „undertaking”, „impact on trade between Member States” and forms of infringement. Section Six describes how applying EU competition law to sports sets the boundaries of sports federations’ autonomy and the conditions for its use. Procedural and material issues related to EU competition law intervention are analyzed. Section Seven answers the research questions regarding possible remedies and presents conclusions and proposals for solutions at the time when the thesis was written. They remain relevant in light of the latest case law of the Court of Justice of the European Union from December 2023, which expands the horizon for the research and considerations contained in the book.

Modyfikacja „naczelnej zasady” europejskiego modelu sportu i „konstytucyjny krok” w kierunku bezpośredniego skutku przepisów o swobodnym przepływie obywateli UE w relacjach horyzontalnych w najnowszym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości

Państwo i Prawo 2022, nr 6, s. 107-127.

Od samego zarania „orzecznictwa sportowego” w połowie lat 70. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej konsekwentnie wskazywał, że sport pozostaje domeną podlegającą przepisom prawa unijnego, o ile stanowi działalność ekonomiczną w rozumieniu Traktatów, za wyjątkiem reguł o wyłącznie sportowym charakterze. W ten sposób ukształtowane zostały koncepcje wyjątku sportowego i ogólne zasady podlegania działalności sportowej pod zakres stosowania prawa UE, które podlegały modyfikacjom przez Trybunał, ale w swoich głównych założeniach pozostawały niezmienne przez dziesięciolecia, wyznaczając prawny i organizacyjny kształt europejskiego modelu sportu. Orzecznictwo w sprawach sportowych służyło równolegle Trybunałowi do formułowania generalnych wypowiedzi dotyczących stosowania unijnych reguł wobec działań prywatnych podmiotów w stosunkach horyzontalnych. Tym samym Trybunał wyznaczając zasady podlegania sportu pod zakres prawa UE wydatnie przyczyniał się do poszerzania zakresu jego stosowania na relacje między prywatnymi podmiotami. Ta tendencja i dwutorowość podejścia została utrzymana przez Trybunał w ostatnim chronologicznie wyroku „sportowym” z 13 czerwca 2019 r. w sprawie C-22/18 TopFit i Biffi. Jednocześnie sprawa ta stanowi istotną reorientację podejścia Trybunału, gdyż na skutek rozszerzenia uprawnień jednostek związanych z obywatelstwem UE w relacjach horyzontalnych na trwałe zmienia europejski model sportu w odniesieniu do sportu rekreacyjnego i amatorskiego.

Since the very beginning of 'sporting case law' in the mid-1970s, the Court of Justice of the European Union has consistently pointed out that sport remains a domain governed by Union law in so far as it constitutes an economic activity within the meaning of the Treaties, except for rules of a purely sporting nature. This has shaped the concepts of the sporting exception and the general principles of inclusion of sporting activities in the scope of application of EU law, which have been modified by the Court, but which have remained unchanged for decades as to their main assumptions, setting the legal and organizational shape of the European sports model. At the same time, case law in sporting matters has been used by the Court to express general statements on the application of EU rules to the activities of private bodies in horizontal relations. Thus, by setting out the principles for the inclusion of sport in the scope of EU law, the Court made a significant contribution to extending the scope of application of EU law to relations between private entities. This trend and the twin-track approach was maintained by the Court in the last chronologically 'sporting' judgment of 13 June 2019 in case C-22/18 TopFit and Biffi. At the same time, this case represents an important reorientation of the Court's approach, as it permanently changes the European sports model with respect to recreational and amateur sport, as a result of extension of the rights of individuals related to EU citizenship in horizontal relations.

Modyfikacja "naczelnej zasady" europejskiego modelu sportu i "konstytucyjny krok" w kierunku bezpośredniego skutku przepisów o swobodnym przepływie obywateli UE w relacjach horyzontalnych w najnowszym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości

Państwo i Prawo 2022, t. 76, nr 6, s. 107-127.

Since the very beginning of,sporting case law’ in the mid-1970s, the Court of Justice of the European Union has consistently pointed out that sport remains a domain governed by Union law in so far as it constitutes an economic activity within the meaning of the Treaties, except for rules of a purely sporting nature. This has shaped the concepts of the sporting exception and the general principles of inclusion of sporting activities in the scope of application of EU law, which have been modified by the Court, but which have remained unchanged for decades as to their main assumptions, setting the legal and organizational shape of the European sports model. At the same time, case law in sporting matters has been used by the Court to express general statements on the application of EU rules to the activities of private bodies in horizontal relations. Thus, by setting out the principles for the inclusion of sport in the scope of EU law, the Court made a significant contribution to extending the scope of application of EU law to relations between private entities. This trend and the twin-track approach was maintained by the Court in the last chronologically,sporting’ judgment of 13 June 2019 in case C-22/18 TopFit and Biffi. At the same time, this case represents an important reorientation of the Court’s approach, as it permanently changes the European sports model with respect to recreational and amateur sport, as a result of extension of the rights of individuals related to EU citizenship in horizontal relations.

Od samego zarania „orzecznictwa sportowego” w połowie lat 70. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej konsekwentnie wskazywał, że sport pozostaje domeną podlegającą przepisom prawa unijnego, o ile stanowi działalność ekonomiczną w rozumieniu Traktatów, za wyjątkiem reguł o wyłącznie sportowym charakterze. W ten sposób ukształtowane zostały koncepcje wyjątku sportowego i ogólne zasady podlegania działalności sportowej pod zakres stosowania prawa UE, które podlegały modyfikacjom przez Trybunał, ale w swoich głównych założeniach pozostawały niezmienne przez dziesięciolecia, wyznaczając prawny i organizacyjny kształt europejskiego modelu sportu. Orzecznictwo w sprawach sportowych służyło równolegle Trybunałowi do formułowania generalnych wypowiedzi dotyczących stosowania unijnych reguł wobec działań prywatnych podmiotów w stosunkach horyzontalnych. Tym samym Trybunał wyznaczając zasady podlegania sportu pod zakres prawa UE wydatnie przyczyniał się do poszerzania zakresu jego stosowania na relacje między prywatnymi podmiotami. Ta tendencja i dwutorowość podejścia została utrzymana przez Trybunał w ostatnim chronologicznie wyroku „sportowym” z 13 czerwca 2019 r. w sprawie C-22/18 TopFit i Biffi. Jednocześnie sprawa ta stanowi istotną reorientację podejścia Trybunału, gdyż na skutek rozszerzenia uprawnień jednostek związanych z obywatelstwem UE w relacjach horyzontalnych na trwałe zmienia europejski model sportu w odniesieniu do sportu rekreacyjnego i amatorskiego.

Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej "Wyzwania regulacyjne w obliczu rozwoju sztucznej inteligencji. Democracy the law and the ethic of artifical inteligence" (Warszawa, 17 IV 2018)

Państwo i Prawo 2019, nr 6, s. 147-149.

Współautorstwo: Mazur, Joanna

Pomiędzy Scyllą zawieszenia wzajemnego zaufania i Charybdą fragmentaryzacji standardu ochrony prawa podstawowego : dylematy Trybunału Sprawiedliwości w wyroku C-216/18 PPU, LM

Europejski Przegląd Sądowy 2019, nr 2, s. 4-13.

Trybunał Sprawiedliwości, wydając wyrok z 25.07.2018 r., C-216/18 PPU, LM, musiał wyważyć konieczność zachowania unijnego standardu ochrony prawa do rzetelnego procesu z zapewnieniem efektywności instrumentowi współpracy między sądami państw członkowskich opierającemu się na zasadzie wzajemnego zaufania. Wyrok ten wpisuje się także w dotychczasowe orzecznictwo luksemburskie dotyczące powiązania prawa podstawowego do sprawiedliwego procesu, gwarantowanego przez skuteczną ochronę sądową, z respektowaniem przez państwa członkowskie wartości państwa prawnego. Biorąc pod uwagę liczbę spraw przed Trybunałem dotyczących zmian w polskim sądownictwie, można ten wyrok również traktować jako inaugurację nadchodzącej sagi orzeczniczej dookreślającej tę konstytucyjną wartość Unii Europejskiej. Jednocześnie rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości rozwija i modyfikuje dotychczasowe orzecznictwo dotyczące warunków wstrzymywania wykonania europejskiego nakazu aresztowania.

The Court of Justice, when formulating the judgment of 25 July 2018, C-216/18 PPU, LM, had to strike a balance between the need to maintain the EU standard of protection of the right to a fair trial and to ensure the efficiency of an instrument of cooperation between courts of Member States, based on the principle of mutual trust. Its judgment is consistent with the earlier case law of the Luxembourg court concerning the link between the right to a fair trial, a fundamental right guaranteed by efficient judicial protection, with Member States’ respect for the rule of law as a value. Considering the number of cases between the Court that concern the changes in the Polish judiciary, this judgment can also be treated as the first part of a case law saga in which this value will be further clarified. At the same time, the decision of the Court of Justice expands and modifies the existing case law on the situations when execution of a European arrest warrant can be suspended.