Zakres ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych

Warszawa : Instytut Nauk Prawnych PAN, 2024

Seria: Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna INP PAN

ISBN 9788366300-910; 9788366300774

406 stron. Bibliografia - s. 349-406.

Niniejsza publikacja została przygotowana na podstawie rozprawy doktorskiej i analizuje różne aspekty związane z ingerencją prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych. Jej celem jest przedstawienie i ustalenie zakresu ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych. Federacje sportowe, będąc podmiotami prawa prywatnego, regulują różnorodne kwestie związane z rywalizacją sportową w Europie i tworzą oddzielne systemy regulacyjne, które różnią się od krajowych i ponadnarodowych systemów prawnych. Ten rodzaj działalności regulacyjnej rodzi szereg praktycznych i teoretycznych zagadnień dotyczących wpływu na sytuację prawno-ustrojową jednostek, funkcjonowanie podmiotów prawnych w transakcjach gospodarczych oraz miejsce regulacji sportowych w ramach prawnego porządku Unii Europejskiej. Sport odgrywa istotną rolę w społeczeństwach europejskich, wykraczając poza prozaiczne aktywności rekreacyjne i generuje powstawanie różnych zagadnień społeczno-ekonomicznych, w tym prawnych. Złożoność systemu prawnego Unii Europejskiej wymaga poszanowania różnorodności systemów prawnych w Europie oraz poszukiwania metod zachowania ich autonomii. W tym zakresie publikacja czerpie z tradycji pluralistycznych koncepcji porządku prawnego UE i przedstawia relacje między regulacjami tworzonymi przez federacje sportowe i przepisy prawa unijnego w oryginalny sposób. Przybliża ewolucję kształtowania się wzajemnych relacji między autonomicznym systemem regulacyjnym tworzonym przez federacje sportowe i prawem Unii Europejskiej od lat 70. do współczesności. Analiza oparta jest w szczególności na przepisach unijnego prawa konkurencji, ale uwzględniono także ogólny zarys prawa antydyskryminacyjnego UE, swobód rynku wewnętrznego i praw podstawowych. W celu przedstawienia granic ingerencji w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych z perspektywy prawa unijnego wskazano na przesłanki stosowania prawa konkurencji UE, uzasadnienie aksjologiczne dla interwencji prawa UE, jak również znaczenie zasady proporcjonalności i obiektywnego uzasadnienia. Publikacja zawiera analizę aktów prawnych Unii Europejskiej, regulacji przyjmowanych przez federacje sportowe, orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, decyzji Komisji Europejskiej i literatury przedmiotu zgodną ze stanem prawnym na październik 2023 r. Rozdział pierwszy wprowadza czytelnika w model organizacji rywalizacji sportowej w Europie, nazywany „europejskim modelem sportu”. Omawia się w nim wielowymiarowy charakter sportu jako zjawiska społecznego, gospodarczego i kulturowego. Podkreśla się również cechy charakterystyczne tego modelu, co pozwala na zrozumienie kontekstu dalszych rozważań. Drugi rozdział skupia się na znaczeniu autonomii federacji sportowych w kontekście europejskiego modelu sportu. Zawiera analizę różnych aspektów tej autonomii, takich jak polityczny, organizacyjny czy prawny. Pozwala to lepiej zrozumieć, jakie są jej źródła i wymiary. Podkreśla się również autonomię samoregulacyjną federacji sportowych i jej wpływ na procesy normotwórcze w środowisku sportowym. Trzeci rozdział analizuje relacje między systemem regulacyjnym federacji sportowych, lex sportiva, a systemem prawnym Unii Europejskiej. Podkreślono znaczenie gwarancji dla autonomii federacji sportowych zawartych w prawie UE oraz omówiono, w jaki sposób instytucje UE kształtują te relacje poprzez działania miękkie i twarde. W czwartym rozdziale przedstawiono kształtowanie się warunków stosowania przepisów prawa UE do działalności sportowej na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Następnie analizuje się podmiotowy i przedmiotowy zakres przepisów prawa UE jako granicy autonomii federacji sportowych w świetle dotychczasowej działalności TSUE i Komisji. Piąty rozdział skupia się na objęciu działalności sportowej zakresem stosowania przepisów prawa konkurencji UE. Analizuje się celowość stosowania tych przepisów oraz ich prawne możliwości zastosowania, w tym szczegółową analizę przesłanek „przedsiębiorstwa”, „wpływu na handel między Państwami Członkowskimi” i formy naruszeń. W szóstym rozdziale zawarto rozważania, w jaki sposób stosowanie przepisów prawa konkurencji UE do sportu wyznacza granice autonomii federacji sportowych i warunki korzystania z niej. Przeanalizowane są zagadnienia proceduralne i materialne związane z ingerencją prawa konkurencji UE. W siódmym rozdziale udzielone zostają odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące możliwych środków zaradczych oraz sformułowane zostały wnioski i propozycje rozwiązań na moment ukończenia rozprawy. Pozostają one aktualne w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z grudnia 2023 r., które wyznacza dalszy horyzont badań i rozważań zawartych w publikacji.

This book is based on a doctoral thesis and examines various aspects of the intervention of European Union competition law in the autonomy of self-regulatory sports federations. The aim is to determine and present the extent to which European Union competition law intervenes in the autonomy of self-regulatory sports federations. Sports federations, as subjects of private law, regulate various issues related to sports competition in Europe and create separate regulatory systems that differ from national and supranational legal systems. This type of regulatory activity raises a number of practical and theoretical issues regarding its impact on the legal and institutional situation of individuals, the functioning of legal entities in economic transactions, and the place of sports regulations within the legal order of the European Union. Sports play a significant role in European societies, going beyond mere recreational activities and generating various socioeconomic issues, including legal ones. The complexity of the European Union legal system requires that the diversity of legal systems in Europe are respected and that methods to preserve their autonomy are found. In this regard, the book draws on the pluralistic traditions of the EU legal order and presents in an original way the relationship between regulations created by sports federations and EU law. It traces the evolution of the mutual relations between the autonomous regulatory system created by sports federations and European Union law from the 1970s to the present. The analysis is primarily based on EU competition law, but it also includes an overview of EU anti-discrimination law, internal market freedoms, and fundamental rights. In order to present the limits of EU law’s interference with the self-regulatory autonomy of sports federations, the book identifies the conditions for the application of EU competition law, the axiological justification for EU law intervention, and the importance of objective justification and the principle of proportionality. The book includes an analysis of EU legal acts, regulations adopted by sports federations, the case law of the Court of Justice of the European Union, decisions of the European Commission, and relevant literature as of October 2023. Section One introduces the reader to the model for organizing sports competition in Europe, referred to as the „European sports model”. It discusses the multidimensional nature of sports as a social, economic, and cultural phenomenon, as well as the characteristic features of this model – providing context for further considerations. Section Two focuses on the significance of sports federations’ autonomy in the context of the European sports model. It analyzes various aspects of this autonomy, such as political, organizational, and legal, to better understand its sources and scope. The self-regulatory autonomy of sports federations and its influence on normative processes in the sports environment are also emphasized. Section Three analyzes the relationship between the regulatory system of sports federations, lex sportiva, and the legal system of the European Union. It highlights the importance of guarantees for the autonomy of sports federations contained in EU law and discusses how EU institutions shape these relations through instruments of soft and hard law. Section Four presents how the conditions for applying EU law to sports activities was shaped by the case law of the Court of Justice. It then analyzes the subjective and objective scope of provisions of EU law as the boundary of sports federations’ autonomy in light of the previous activities of the CJEU and the Commission. Section Five focuses on how sports activities are covered by the scope of applying provisions of EU competition law. It analyzes the appropriateness of applying these provisions and their legal possibilities of application, including a detailed analysis of the criteria of „undertaking”, „impact on trade between Member States” and forms of infringement. Section Six describes how applying EU competition law to sports sets the boundaries of sports federations’ autonomy and the conditions for its use. Procedural and material issues related to EU competition law intervention are analyzed. Section Seven answers the research questions regarding possible remedies and presents conclusions and proposals for solutions at the time when the thesis was written. They remain relevant in light of the latest case law of the Court of Justice of the European Union from December 2023, which expands the horizon for the research and considerations contained in the book.

(R)ewolucja stosowania prawa konkurencji UE do sportu w najnowszym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2024, t. 13, nr 4, s. 100-122.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 21 grudnia 2023 r. wydał trzy wyroki modyfikujące funkcjonowanie europejskiego modelu sportu. W wyrokach w sprawach Europejskiej Superligi (C-333/21), Royal Antwerp Football Club (C-680/21) i International Skating Union (C-124/21 P) najważniejsza instytucja sądowa UE podjęła się kompleksowej i porządkującej wykładni art. 101, 102 i 106 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, stosując te przepisy do działań federacji sportowych związanych z organizacją rozgrywek sportu zawodowego w Europie. Celem niniejszego artykułu jest analiza najbardziej istotnych elementów dotyczących modyfikacji zasad stosowania prawa konkurencji UE do sportu w dotychczasowym kształcie, interpretowanym z wcześniejszego orzecznictwa Trybunału i koncepcji formułowanych w literaturze. W szczególności tekst omawia wpływ trzech komentowanych orzeczeń na: 1) wpływ specyfiki sportu i art. 165 TFUE na stosowanie prawa konkurencji UE; 2) strukturalny konflikt interesów federacji sportowych związany z łączeniem kompetencji regulacyjnych i komercyjnych; 3) wzmocnienie zasad dobrego zarządzania wewnątrz federacji sportowych poprzez stosowanie prawa konkurencji UE; 4) możliwość uzasadniania działań federacji sportowych kryteriami testu Wouters i przesłankami art. 101 ust. 3 TFUE oraz 5) pozycję Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu i badanie zgodności jego rozstrzygnięć z prawem konkurencji UE.

The Court of Justice of the European Union delivered three judgments on 21/12/2023 modifying the functioning of the European model of sport. In the judgments of: the European Super League ( C-333/21), the Royal Antwerp Football Club (C-680/21), and the International Skating Union (C-124/21 P), EU’s most important judicial institution undertook a comprehensive and orderly interpretation of Articles 101, 102 and 106 of the TFEU, applying these provisions to the activities of sports federations in relation to the organization of professional sports competitions in Europe. The purpose of this text is to analyze the most relevant elements concerning the modification of the rules on the application of EU competition law to sport, as interpreted from the Court’s previous case law, and the concepts formulated in literature. In particular, the text discusses the impact of the three commented judgments on: (1) the impact of the specificity of sport and Article 165 TFEU on the application of EU competition law, (2) the structural conflict of interests of sports federations related to the combination of their regulatory and commercial competences, (3) the strengthening of good governance principles within sports federations through the application of EU competition law, (4) the possibility of justifying the actions of sports federations by the criteria of the Wouters test, and the rationale of Article 101(3) TFEU, and (5) the position of the Court of Arbitration for Sport and the examination of the compatibility of its rulings with EU competition law.