Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 stycznia 2024 r., sygn. akt K 23/23

Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2024, nr 2 (78), s. 271-278.

Komentarz dotyczy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 stycznia 2024 r., w którym Trybunał dokonał samoistnej kontroli i uznania za niekonstytucyjny przepisu ustawy o Trybunale Stanu z powodu szczególnej wykładni pominięcia prawodawczego. W tekście wskazane są zarzuty wobec takiego rozstrzygnięcia oraz zarysowane konsekwencje tego rodzaju odstępstwa od zasady skargowości.

The commentary concerns the judgment of the Constitutional Tribunal of January 11, 2024, in which the Tribunal performed a self-consistent review and declared as unconstitutional a provision of the Law on the State Tribunal due to a particular interpretation of a legislative omission. The text indicates the objections to such a ruling and outlines the consequences of such a departure from the principle of accusatorial procedure.

A Polish Reform of Judiciality : How to Demand and Bury Judicial Accountability

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem 2024, t. 16, nr 2, s. 31-46.

Współautorstwo: Zaleśny, Jacek

W paradygmacie rozliczalności władzy sądzenia, w artykule poddano rozważaniu skutki reformy sądownictwa przeprowadzanej w Polsce po 2015 roku. Dowodzi się, że zmniejszyła ona niezależność sądów i przyniosła efekt przeciwny do zamierzonego, jeśli chodzi o głoszoną przez prawodawcę potrzebę wzmocnienia sędziowskiej rozliczalności. Z tej perspektywy poznawczej poddano analizie zmiany w sposobie powoływania sędziów, postępowaniu dyscyplinarnym i zarządzaniu sądami, zwracając uwagę na zdolność do rozliczania się z powierzonej sędziom władzy. Reformy wprowadzone pod hasłem zwiększenia sędziowskiej rozliczalności uczyniły ją synonimem politycznego uzależnienia sędziów, co jest całkowitym przeciwieństwem rozliczania się z powierzonej władzy.

The article explores the outcomes of the judicial reform in Poland after 2015, which diminished judicial independence; and it has also been counter-productive in terms of the proclaimed need of judicial accountability. The changes made to how judges are appointed, disciplinary procedure and the management of the courts are discussed from this perspective, observing the capacity to give an account of the power entrusted to judges. The aim of the study is to show that the reforms introduced under the banner of increasing judicial accountability have made that accountability synonymous with the judges being held politically dependent, which is quite the opposite of accounting for the power entrusted. The research methods used in the text are the dogmatic method and case study.

Deputies as Subjects of Parliamentary Accountability : Means of Action

Gdańskie Studia Prawnicze 2024, nr 3 (64), s. 47-57.

Współautorstwo: Zaleśny, Jacek

Celem artykułu jest przedstawienie najważniejszych zagadnień związanych z problematyką rozliczalności pomiędzy parlamentarzystami a rządem (jego członkami) z perspektywy porównawczej. Autorzy zidentyfikowali i scharakteryzowali różne instrumenty odpowiedzialności, którymi dysponują parlamentarzyści, dochodząc do wniosku, że są to narzędzia pozwalające im rozliczać rząd i jego agencje. Dzięki tym instrumentom parlamentarzyści mogą uzyskać informacje na temat konkretnych wydarzeń dotyczących rządu (jego agend), konkretnych polityk realizowanych przez rząd (ministrów), a także ogólnych działań rządu.

The article presents the most important issues in the accountability relationship between MPs and governments and their members. The various instruments of accountability at the disposal of MPs are comparatively identified and characterised. On this basis, the article argues that MPs have the instrumentality to hold the government and its agendas to account. They have tools at their disposal to obtain information on specific events concerning governments and their agencies, individual policies pursued by governments and their agencies, as well as the overall activities of governments.

Public accountability and constitutional law

Współautorstwo: Zaleśny, Jacek

London : Taylor & Francis, 2024

ISBN 9781032792477; 9781032797021;

XI, [1], 262 strony. Indeks.

This book analyses the public accountability of political actors in contemporary democratic states. Accountability as understood here is a necessary condition of democracy: delegation of power with transparency and supervision over those who are chosen to exercise the power of the state. The authors identify paths of executing accountability in the electoral process, as well as in traditional instruments of parliamentary scrutiny and other relationships between the legislative, executive and judicial branches. They track how well-known mechanisms of democracy fulfil the need to report on the exercising of an entrusted power. They also explore how new developments in the constitutional framework, that is, the post-evaluation of legislation, and beyond it in mass social movements, Big Tech companies and social media, are changing the classic and established concepts of accountable power. The book will be a valuable resource for academics, researchers and policymakers working it the areas of Constitutional Law and Politics and Accountability Studies.

Zastępczy pryncypał : społeczne ruchy masowe a rozliczalność publiczna

Współautorstwo: Zaleśny, Jacek

Prawo jest dla obywateli i im ma służyć : wokół myśli Adama Czarnoty = The law is for the citizens, so it should serve them : reflections on the thought of Adam Czarnota, s. 354-369.

Obowiązki państwa wynikające z praw mieszkaniowych w świetle orzecznictwa ETPC

Prawo i Więź 2024, nr 5 (52), s. 415-436.

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności nie przewiduje praw socjalnych i nie wyznacza kierunków polityk społecznych. Jednak ochrona praw związanych z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych znajduje się w obszarze zainteresowań Trybunału na podstawie przepisów Konwencji, w szczególności art. 8 i 6 oraz art. 1 Protokołu 1 oraz art. 2 Protokołu 4. Z wypowiedzi Trybunału można zrekonstruować ramy prawne zobowiązań państw w ramach poszanowania i ochrony prawa do mieszkania na gruncie europejskiego systemu ochrony praw człowieka. Jak wykazuje analiza orzecznictwa, obowiązki te mają w przeważającej części charakter proceduralny. Na szczególną uwagę zasługują także potraktowanie ochrony prawa do mieszkania w stosunkach horyzontalnych oraz katalog dóbr uznanych przez Trybunał za legitymowane cele ochrony wobec praw do mieszkania.

The European Convention for the Protection of Human Rights and Funda-mental Freedoms does not provide for social rights and does not prescribe social policies. However, the protection of rights relating to the satisfaction of housing needs is of interest to the Court on the basis of the provisions of the Convention, in particular Articles 8 and 6 and Article 1 of Protocol 1 and Article 2 of Protocol 4. From the Court’s decisions, it is possible to reconstruct the legal framework of the obligations of States in respecting and protecting the right to housing under the European human rights protection system. As an analysis of the case law shows, these obligations are predominantly procedural. The treatment of the protection of the right to housing in horizontal relations and the catalogue of goods recognised by the Court as legitimate aims to limit housing rights also deserve special attention.

Artykuł powstał w związku z realizacją projektu „Prawo do mieszkania” finansowanego w ramach Programu MEiN: Nauka dla Społeczeństwa II.

On the Myth of Electoral Accountability

Studia Iuridica Lublinensia 2024, t. 33, nr 1, s. 159-178.

Współautorstwo: Zaleśny, Jacek

The article presents scientific research on certain assumptions concerning electoral accountability and provides conceptual insights. The central hypothesis is to demonstrate the illusory nature of accountability for the exercise of power once the electoral process comes to an end. An analysis is made of the character and epistemic value of electoral accountability as a myth – a creation structuring an image of political reality. The research is supported by empirical evidence from contemporary social studies. The purpose of the article is to show that the concepts of representation and accountability in political relations are mythical constructs; such an insight allows us to better understand the false expectations those constructions lead to. The study takes an international approach and contributes to worldwide deliberations on political representation.

W artykule przedstawiono badania naukowe dotyczące założeń dotyczących rozliczalności wyborczej oraz spostrzeżenia koncepcyjne. Główną hipotezą jest wykazanie iluzorycznego charakteru rozliczalności za sprawowanie władzy po zakończeniu procesu wyborczego. Analizie poddano charakter i wartość epistemiczną rozliczalności wyborczej jako mitu – tworu budującego obraz rzeczywistości politycznej. Badania są poparte dowodami empirycznymi ze współczesnych badań społecznych. Celem artykułu jest pokazanie, że pojęcia reprezentacji i rozliczalności w stosunkach politycznych są konstruktami mitycznymi. Pozwala to lepiej zrozumieć błędne oczekiwania, do jakich one prowadzą. Przeprowadzone badania mają charakter międzynarodowy i wpisują się w ogólnoświatowe rozważania nad reprezentacją polityczną.