Euphony, harmony and dissonance in the international legal order = Eufonia, harmonia i dysonans w międzynarodowym porządku prawnym = Euphonie, harmonie et dissonance dans l’ordre juridique international : Liber amicorum Władysław Czapliński

Współautorstwo: Kowalik-Bańczyk, Krystyna; Wierczyńska, Karolina; Jakubowski, Andrzej; Taborowski, Maciej

Warsaw : ILS PAS Publishing House, 2024

ISBN 9788366300989; 9788366300996

555 stron.

Publikacja składa się z 44 tekstów dotyczących problematyki prawa międzynarodowego publicznego. Z uwagi na specyfikę publikacji zostały one ułożone w porządku alfabetycznym nazwisk autorów. Niezależnie od tego daje się wskazać kilka większych obszarów, w odniesieniu do których praca wnosi istotny wkład. W publikacji da się wyróżnić cztery zasadnicze wątki. Na pierwszy składają się teksty dotyczące samych fundamentów prawa międzynarodowego. W tym obszarze należy sytuować samą refleksję na temat natury prawa międzynarodowego, jego źródeł, odpowiedzialności międzynarodowej. Na szczególne podkreślenie zasługuje opracowania S. Hobe, The International Legal Order : Too Fragile to be an Attractive Safety Net dotyczące samego porządku międzynarodowoprawnego. Autor ukazuje szereg zagrożeń dla porządku międzynarodowoprawnego i rozważa, w jaki sposób wpływają one na samą istotę tego prawa. Do zagrożeń tych zalicza blokowanie systemu rozwiązywania sporów w WTO, wojnę w Strefie Gazy i na Ukrainie. Rozważania na temat istoty prawa międzynarodowego przedstawia E. Cała-Wacinkiewicz, Między dysonansem a eufonią - o sile jedności systemu prawa międzynarodowego w kontekście jego fragmentacji. W tym nurcie mieszczą się też rozważania M. Arcari i B. Bonafe (Divisive Jus Cogens) poświęcone ius cogens. Autorzy stawiają szereg fundamentalnych pytań na temat istoty ius cogens. Należy do nich przede wszystkim to, czy normy takie mogą być tworzone za pomocą umów międzynarodowych i czy norm ius cogens można szukać wśród tych regulujących podstawy stosunków międzynarodowych. Odnosi si ę te ż do metod zapewnienia wymuszania respektowania norm ius cogens. Kilka opracowań dotyczy zagadnienia źródeł prawa międzynarodowego i zasad ogólnych - rozdziały P. Saganka, M. Kozłowskiego, M. Lugato, R. Kwiecień, Chun-i-Chen i A. Wyrozumskiej. Także w tym obszarze należy sytuować opracowanie B. Rotha, Recognition Doctrine' s Unacknowledged Centrality to the International Legal Order, dotyczące znaczenia instytucji uznania międzynarodowego dla prawa międzynarodowego. W tym ogólnym nurcie mieszczą się trzy opracowania dotyczące szeroko rozumianej odpowiedzialności . Dwa z nich dotyczą odpowiedzialności rozumianej jako responsibility, tj. odpowiedzialność za złamanie prawa międzynarodowego (M. Balcerzak, Odpowiedzialność międzynarodowa państwa a Europejska Konwencja Praw Człowieka : kilka refleksji; P. Sturma, Possible Ways to an International Compensation Mechanism). Tzw. liability, czyli odpowiedzialności za działania niezabronione przez prawo międzynarodowe dotyczy rodział M. Seršić, Liability of Statessine delicto. Drugą grupę rozdziałów stanowią opracowania odnoszące się do bardziej konkretnych norm czy instytucji prawa międzynarodowego. Na szczególne odnotowanie zasługuje kilka wartościowych opracowań dotyczących Unii Europejskiej i jej prawa (D. Kornobis-Roanowska, Eufonia w prawie mi ędzynarodowym wobec zgiełku czasu - rola Unii Europejskiej w tworzeniu mi ędzynarodowego prawa humanitarnego; J. Kranz, Między nadrzędnością, pierwszeństwem i praworządnością; M. Szwarc, Prawo karne Unii Europejskiej - w poszukiwaniu harmonii). Drugim wątkiem tego nurtu jest międzynarodowe prawo karne, szczególnie aktualne obecnie wobec konfliktu na Ukrianie i w Strefie Gazy. P. Kovacs, In the second place , where appropriate ... Considerations on the position of general international law in the jurisprudence of the International Criminal Court w prezentuje to jaki wpływ na dorobek Międzynarodowego Trybunału Karnego ma prawo międzynarodowe. Do zbliżonej tematyki — choć z perspektywy Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości — odnosi się tekst K. Wierczyńskiej i S. Zaręby, Obowiązki państw w kontekście zbrodni ludobójstwa w świetle dorobku orzeczniczego Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, w której autorzy analizują jak przebiega ewolucja praktyki MTS w zakresie interpretacji konwencji w sprawie ludobójstwa. Opracowań odnoszących się do MTS jest kilka - są to rozdziały P. Grzebyk, P. Hilpolda, W. Sadowskiego. W pracy znalazły się też opracowania poświęcone najnowszemu dorobkowi orzeczniczemu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: (A. Jakubowski, The Right to Cultural Heritage in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights; B. Łukańko, Środek tymczasowy w rozumieniu art. 39 Regulaminu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – zagadnienia wybrane). Trzecią grupę stanowią opracowania odnoszące się do konkretnych zdarzeń związanych z prawem międzynarodowym czy konkretnych dokumentów lub orzeczeń. Na szczeg ólne odnotowanie zasługuje aktualne opracowanie L. Balmonda, Ukraine, Haut Karabakh, Israël et Gaza : la s écurit é collective en question. W tej części nalezy sytuować także rozdziały autorstwa K. Kowalik-Bańczyk oraz A. Kleczkowskiej. Czwartą grupę stanowią opracowania dotyczące stosunków polsko-niemieckich. Składają się na nią rozdziały autorstwa J. Barcza, S. Oetrera i D. Richter.

The project was co-fnanced by funds from the state budget awarded by the Minister of Science within the framework of the Excellent Science II Programme (Poland).

Geneza i właściwość rzeczowa Prokuratury Europejskiej

Europejski Przegląd Sądowy 2024, nr 7, s. 4-8.

Niniejszy artykuł odnosi się do genezy nowo powstałej Prokuratury Europejskiej, odpowiedzialnej za ochronę interesów finansowych Unii Europejskiej, a także właściwości rzeczowej tego organu. Celem artykułu jest analiza procesu kształtowania się Prokuratury Europejskiej od czasu narodzin pomysłu powołania instytucji w Corpus Iuris, przez podstawę traktatową z art. 86 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, aż po faktyczną realizację i powołanie Prokuratury Europejskiej w 2021 r. W artykule zbadano ponadto zakres właściwości rzeczowej Prokuratury Europejskiej oraz podkreślono jej rolę w uzupełnieniu systemu ochrony interesów finansowych UE.

This article addresses the genesis of the newly established European Public Prosecutor’s Office (EPPO) responsible for the protection of the Union’s financial interests, as well as the material competence of this body. The objective of the article is to analyse the process of development of the EPPO, since the inception of the idea of establishment of the institution in Corpus Iuris, through the treaty basis in Article 86 TFEU, to the actual implementation and establishment of the EPPO in 2021. Moreover, the article examines the scope of the EPPO’s material competence and highlights the EPPO’s role in complementing the system of protection of the Union’s financial interests.

Dwudziestolecie (rzekomej) odpowiedzialności podmiotów zbiorowych w Polsce

Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2024, nr 6, s. 18-24.

W dniu 28.11.2023 r. mija dwadzieścia lat od wejścia w życie ustawy z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Rocznica ta stanowi dobrą okazję, aby dokonać oceny sposobu funkcjonowania tej ustawy w polskim porządku prawnym w ciągu minionych 20 lat, na podstawie dostępnych danych statystycznych. Punktem wyjścia do rozważań jest teza, że ustawa ta nie ma żadnego znaczenia praktycznego i stanowi jedynie instrument fasadowy. Analiza przeprowadzona w artykule potwierdza tę tezę – ustawa z 2002 r. nie jest de facto stosowana. W związku z tym w artykule postuluje się zmianę odpowiednich rozwiązań prawnych, wskazując kierunek pożądanych modyfikacji.

Implementation of the PIF Directive into Polish Criminal Law : Selected Issues

Studia Iuridica Lublinensia 2024, t. 33, nr 5, s. 223-236.

The article refers to Polish law and Directive (EU) 2017/1371 of the European Parliament and of the Council of 5 July 2017 on the fight against fraud to the Union’s financial interests by means of criminal law. The aim is to analyse selected Polish provisions currently in force in light of this Directive. Against the background of the EU legal instrument, the author points out the selected most significant loopholes in Polish law hindering an effective fight against crime detrimental to the financial interests of the Union. The analysis carried out in the article indicates, among others, that there is a high need to modify the Polish legal framework as regards the liability of collective entities for offences, as well as provisions on fraud.

Artykuł odnosi się do prawa polskiego oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie zwalczania za pośrednictwem prawa karnego nadużyć na szkodę interesów finansowych Unii. Celem jest analiza wybranych obecnie obowiązujących polskich przepisów w świetle tej dyrektywy. Na tle unijnego instrumentu prawnego autorka wskazuje wybrane najistotniejsze luki w polskim prawie, które utrudniają skuteczną walkę z przestępczością na szkodę interesów finansowych Unii. Przeprowadzona analiza wskazuje m.in. na potrzebę modyfikacji polskiego porządku prawnego w zakresie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, a także przepisów dotyczących oszustw.