Technologie informatyczne a prawo : prolegomena

Warszawa : Instytut Nauk Prawnych PAN, 2020

Seria: Frontiers Research : seria wydawnicza INP PAN

ISBN 9788366300286 e-ISBN; 9788366300293

104 strony. Bibliografia na stronach 90-102.

Monografia ma na celu określenie relacji łączących technologie informatyczne i prawo. Badania oparto na dorobku literatury oraz na analizie aktywności politycznych organów Unii Europejskiej a także, uzupełniająco, Polski i Niemiec. Z uwagi na wielość problemów i niemożność przedstawienia wszystkich kluczowych zagadnień, prezentowanym tu rozważaniom nadano formę prolegomeny. Przedmiotem podejmowanych rozważań jest w części pierwszej prawo internetu, a w części drugiej ‑ prawo cyfrowego środowiska. Motywem przewodnim rozwoju nowej dziedziny prawa jest inteligencja (SI), będąca wytworem technologii informatycznych. W zakończeniu zostały zarysowane wątki, wykraczające poza ramy rozważań w części pierwszej i drugiej, przede wszystkim relacje prawa i techniki w szerszym kontekście kulturowym.

Prace nad monografią podjęto w celu określenia relacji łączących technologie informatyczne i prawo. Badania oparto na dorobku literatury oraz na analizie aktywności politycznych organów Unii Europejskiej a także, uzupełniająco, Polski i Republiki Federalnej Niemiec. Z uwagi na wielość problemów i niemożność przedstawienia wszystkich kluczowych zagadnień, prezentowanym tu rozważaniom nadano formę prolegomeny. Przez długi czas rozwój prawa nie nadążał za postępem zachodzącym w technologiach informatycznych. Refleksje formułowane na przestrzeni trzech ostatnich dziesięcioleci w nauce prawa (dogmatyce, teorii i filozofii prawa) wpłynęły jednak na konceptualne uporządkowanie tej dziedziny życia. Obok prawa komputerowego i prawa internetu wyłania się prawo cyfrowego środowiska, zdominowane obecnością technologii korzystających ze sztucznej inteligencji. Za ich sprawą powstają nowe wyzwania, związane chociażby z gospodarowaniem danymi, gromadzonymi w ogromnych ilościach, czy też pojawieniem się w obrocie prawnym autonomicznych, nieosobowych podmiotów, wyposażanych w pewne formy osobowości prawnej (agentów programowych). Problemy z tym związane, zwłaszcza formy administracyjnoprawnej kontroli ryzyka i zasady ponoszenia odpowiedzialności prawnej, wymagają pilnego wypracowania nowych rozwiązań prawnych. Szczególną rolę w kształtowaniu polityki rozwoju prawa najnowszych technologii pragnie odgrywać Unia Europejska, która podejmuje na tym polu walkę o przywództwo z globalnymi firmami technologicznymi. Najnowsze technologie informatyczne znajdują zastosowania głównie komercyjne, chociaż mogą także zmodernizować sposób realizowania zadań publicznych, w tym ochronę środowiska.

Work on the monograph was undertaken in order to define the relationship between information technology and the law. The research was based on existing literature and on analysis of the political activity of European Union bodies and, additionally, those of Poland and the Federal Republic of Germany. Due to the severity of the problems and the impossibility of presenting all the key issues, the considerations presented here were given the form of a prolegomena. For a long time, the development of the law did not keep up with the progress taking place in information technology. Reflections formulated over the last three decades in the science of law (dogmatics, theory and philosophy of law), however, have influenced the conceptual ordering of this area of life. Alongside computer law and internet law, the law of the digital environment is emerging, dominated by the presence of technologies that use artificial intelligence. Thanks to them, new challenges arise, for example related to the management of data, collected in huge amounts, or the emergence in legal transactions of autonomous, non-personal entities equipped with certain forms of legal personality (software agents). The related problems, especially the forms of administrative and legal risk control and the rules of legal liability, require the urgent development of new legal solutions. The European Union wants to play a special role in shaping the policy of developing law for the newest technologies, and takes up the fight for leadership with global technology companies in this field. The latest IT technologies are used mainly for commercial purposes, although they can also modernize the performance of public tasks, including environmental protection. An example area of the study is European water management.