Problemy z orzekaniem i wykonywaniem kary ograniczenia wolności wobec sprawców w starszym wieku na podstawie wyników badań empirycznych

Prawo w Działaniu 2025, nr 61, s. 211-239.

Restriction of freedom is currently one of the most frequently imposed penalties. Its predominant form is community service. This penalty is also often imposed on elderly people, which gives rise to the numerous problems that I learned about during empirical research – semi-structured expert interviews conducted, for example, among judges and probation officers in 2024. I conducted this study at the Institute of Justice as a part of the project titled “Diagnosis of problems of law enforcement and justice authorities in dealing with elderly offenders”. Reducing these problems to one sentence, it can be stated that sentencing elderly people to community service (here it is worth emphasizing that they are defined differently by my experts) is, in principle, unenforceable. This is because a large part of this age group has a certificate of disability or incapacity for work. Information in this regard is disclosed only at the enforcement stage, i.e., after the sentence has been imposed. The consequence of this is suspended proceedings, which eventually become time-barred or discontinued. This article explains why this is happening.

Kara ograniczenia wolności jest obecnie jedną z najczęściej orzekanych kar. Jej dominującą formą są prace na cele społeczne. Kara ta jest dość często orzekana również wobec osób w starszym wieku, co rodzi liczne problemy, o których dowiedziałam się w trakcie badań empirycznych – półustrukturyzowanych wywiadów eksperckich przeprowadzonych m.in. wśród sędziów i kuratorów w 2024 r. Badanie to przeprowadziłam w ramach projektu pt. „Diagnoza problemów organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości w postępowaniu ze starszymi sprawcami przestępstw”, w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwości. Sprowadzając te problemy do meritum, można stwierdzić, że kara ograniczenia wolności wobec osób starszych (tu warto podkreślić, że różnie definiowanych przez moich rozmówców) jest co do zasady niewykonalna. Główna przyczyna, która za tym stoi, to orzeczenie o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy, posiadane przez znaczną część tej grupy wiekowej. Informacje w tym zakresie ujawniane są dopiero na etapie wykonawczym, a zatem już po orzeczeniu kary. Konsekwencję tego stanowią zawieszone postępowania, które finalnie się przedawniają lub są umarzane. O tym, dlaczego tak się dzieje, traktuje niniejszy artykuł.

Etyka w badaniach kryminologicznych

Współautorstwo: Klaus, Witold; Szulecka, Monika; Woźniakowska, Dagmara

Kryminologia : teoria i praktyka / redakcja naukowa Piotr Chomczyński, Przemysław Frąckowiak, Dagmara Woźniakowska ; recenzja wydawnicza Irena Rzeplińska. Warszawa : PWN, 2024, s. 747-759.

Badania karier kryminalnych

Współautorstwo: Wzorek, Dominik

Kryminologia : teoria i praktyka / redakcja naukowa Piotr Chomczyński, Przemysław Frąckowiak, Dagmara Woźniakowska ; recenzja wydawnicza Irena Rzeplińska. Warszawa : PWN, 2024, s. 86-90.

Przestępczość w Polsce

Współautorstwo: Ostaszewski, Paweł

Kryminologia : teoria i praktyka / redakcja naukowa Piotr Chomczyński, Przemysław Frąckowiak, Dagmara Woźniakowska ; recenzja wydawnicza Irena Rzeplińska. Warszawa : PWN, 2024, s. 109-119.

„Przestępczość” nieletnich

Kryminologia : teoria i praktyka / redakcja naukowa Piotr Chomczyński, Przemysław Frąckowiak, Dagmara Woźniakowska ; recenzja wydawnicza Irena Rzeplińska. Warszawa : PWN, 2024, s. 143-163.